GRENZELOOS /
Oostenrijkse vakbond vida strijdt tegen liberalisering spoorvervoer
Tekst - Lieven Bax | Foto - Ramin Aryaie | Leestijd - 3 minuten
‘Unsere Bahnen sind in Gefahr’ – onze spoorwegen worden bedreigd: zo luidt de noodkreet van de Oostenrijkse vakbond vida en de Arbeiterkamer Wien in een gezamenlijke campagne tegen de plannen van de Europese Commissie om de richtlijnen voor de gunning van openbaredienstcontracten voor het personenvervoer per spoor aan te passen. Door die contracten niet langer rechtstreeks toe te wijzen, maar na een openbare aanbesteding, zoals de Commissie wil, dreigen niet alleen de tewerkstelling en arbeidsomstandigheden erop achteruit te gaan, maar ook de veiligheid en de kwaliteit van het treinverkeer, waarschuwen de initiatiefnemers, die een professor Europees Recht om juridisch advies vroegen.
De zogenaamde PSO-verordening regelt sinds 3 december 2009 de organisatie, toewijzing en financiering van het openbaar vervoer in de verschillende EU-lidstaten. Die hebben nu nog de keuze tussen de rechtstreekse toewijzing van een openbaredienstcontract voor het personenvervoer per spoor, of dat contract na een openbare aanbesteding gunnen. In de praktijk worden de meeste openbaredienstcontracten rechtstreeks gegund, maar als het van de Europese Commissie afhangt, moet die optie de uitzondering worden. De commissie stelde in december 2022 ontwerprichtlijnen op over hoe de in 2016 herziene PSO-verordening moet worden geïnterpreteerd. Na scherpe kritiek vanuit het Europees Parlement, gesteund door een aantal ministers van Verkeer, kwam er in juni 2023 een afgezwakte versie van de betrokken richtlijnen, maar ook die “is nog altijd in strijd met de letter en de geest van de PSO-verordening, die in directe toewijzing voorziet”, merkt professor Europees Recht Konrad Lachmayer van de Sigmund Freud University in Wenen op.
Konrad Lachmayer noemt de interpretatie die de Europese Commissie in haar ontwerprichtlijnen aan de PSO-verordening geeft uit democratisch oogpunt zelfs “zorgwekkend”. “De richtlijnen beperken de directe toewijzing op een manier die niet in overeenstemming is met de geldende voorschriften. En dus hebben ze geen juridische relevantie en moeten ze door de EU-lidstaten worden genegeerd om de legitieme opties voor directe toekenning te beschermen”, aldus Lachmayer.
“Overgaan tot de verplichting om voor de organisatie van de spoordiensten een openbare aanbesteding uit te schrijven, zou contraproductief zijn.”
Vida en de Arbeiterkammer Wien beklemtonen dat het spooraanbod in Oostenrijk onder meer qua reizigerskilometers, stiptheid en klantentevredenheid tot de Europese top behoort. En hetzelfde geldt voor het Zwitsers aanbod. Redenen genoeg dus om het systeem van rechtstreekse gunning voor het personenvervoer per spoor te behouden. “Overgaan tot de verplichting om voor de organisatie van de spoordiensten een openbare aanbesteding uit te schrijven, zou contraproductief zijn.”
Green Deal
“In Europa wordt niet zomaar ruim 65 procent – en in Oostenrijk zelfs meer dan 80 procent – van de passagierskilometers met de trein uitgevoerd en gefinancierd na een directe toewijzing. Het succes van de betrokken bedrijven offeren op het altaar van het liberale gedachtegoed zou het publieke personenvervoer in gevaar brengen en ook ernstige gevolgen hebben voor het personeel en de arbeidsomstandigheden. In de Oostenrijkse spoorwegsector werken meer dan 50.000 mensen en dat aantal moet nog stijgen om de in de Europese Green Deal geformuleerde ambities te helpen realiseren. Bovendien genereert de spoorwegindustrie in Oostenrijk een jaaromzet van 8,4 miljard euro.”
“Een blik over de grens naar Deutsche Bahn toont de gevolgen van de liberalisering en privatisering van het spoorvervoer”, zegt Lukas Oberndorfer, hoofd van de afdeling Milieu en Verkeer van de Arbeiterkammer Wien: “Meer markt betekent minder betrouwbaarheid en planning. Dat kunnen we ons gezien de klimaatcrisis niet veroorloven. In de klimaatbalans van Oostenrijk, waarin de luchtvaart weliswaar grotendeels buiten beschouwing wordt gelaten, komt 99 procent van de door verkeer veroorzaakte broeikasgasemissies van het wegverkeer. Directe toewijzing helpt hier om snel nieuwere en dichtere treinverbindingen te creëren.” //
