INDEX /
Buitenland benijdt onze index
TEKST Bram Van Vaerenbergh | FOTO Ivan Smuk | LEESTIJD: 3 MINUTEN
“De automatische loonindexering bestaat alleen in België.” We horen het maar al te vaak. Dat klopt niet helemaal. Kleine landen als Luxemburg, Cyrus en Malta hebben ook een vorm van loonindexering. En in sectoren in een aantal andere Europese landen zijn er mechanismen om de lonen aan te passen aan de inflatie. Het unieke aan ons Belgische systeem van indexering is dat het zo wijdverspreid is: (bijna) alle werknemers hebben recht op een automatische indexering van hun loon. Net als in onze (overwegend) performante sociale zekerheid, zijn vakbonden van over heel de wereld, meer dan geïnteresseerd in ons indexsysteem.
“We mogen best trots zijn op onze index. We moeten dat zelfs! Vanuit het buitenland is er enorm veel vraag naar en interesse in het Belgische systeem van indexering, tot in Japan toe. Vakbonden van voornamelijk andere Europese landen willen weten hoe ons systeem precies in elkaar zit.”, zegt Marie-Hélène Ska, algemeen secretaris van het ACV. “Het Europees Vakverbond (EVV) toont ook interesse. De andere landen zijn vooral geïnteresseerd in onze verschillende soorten van indexering (mechanisme in openbare sector bij overschrijding spilindex, vast indexeringsmoment in aantal privésectoren, …). Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen, maar op middellange termijn is de indexering altijd een plus, onafhankelijk van het systeem dat wordt toegepast.”
“Het unieke aan ons systeem is dat het geldt voor de hele arbeidsmarkt én voor de inactieve bevolking: alle uitkeringen en pensioenen zijn ook gekoppeld aan de index. Er komt dan wel tegenkanting van de OESO en het IMF, zij pleiten voor de afschaffing van het systeem. Maar ze vergeten er wel bij te vermelden dat ze zélf een systeem van automatische indexering hebben voor hun lonen. En dat wordt betaald door de lidstaten”, vervolgt Ska. Met een dekkingsgraad van werknemers die vallen onder een geïnstitutionaliseerd indexeringsmechanisme van maar liefst 98% doet enkel Luxemburg beter dan ons land.
-//-
“De bewustmaking door onze jarenlange campagnes rond de index hebben er mede voor gezorgd dat iedereen beseft hoe belangrijk die is
_
Marie-Hélène Ska, algemeen secretaris ACV
Vertraging
Wat vooral uniek is aan het Belgische systeem, is dat ook de uitkeringen en minimumlonen gekoppeld zijn aan de index. “En dat vind ik misschien het belangrijkste aan heel het systeem”, zegt Torsten Müller, onderzoeker bij ETUI, het onafhankelijk onderzoekscentrum van het EVV. “De minimumlonen zijn in het afgelopen jaar zes keer aangepast, en omwille van het Belgische systeem van indexering is dat telkens vrijwel onmiddellijk gebeurd. En dat is belangrijk voor die groep mensen, omdat zij de crisis zeer snel voelen. Ook in het buitenland werden de minimumlonen aangepast, maar daar zit altijd een vertraging op. In meer en meer landen pleiten vakbonden voor een vorm van indexering wanneer ze onderhandelen over de lonen. In Spanje en Nederland bijvoorbeeld ijveren steeds meer vakbonden ervoor om indexeringsmechanismen op te nemen in de collectieve arbeidsovereenkomsten.”
Uit een studie van de KU Leuven blijkt dat de automatische indexering veruit de beste bescherming is tegen de uitholling van de koopkracht, zeker dit jaar door de hogere energieprijzen. Onze reële lonen daalden dan wel – omwille van de vertraging in het indexeringsmechanisme – maar het is minder uitgesproken dan in onze buurlanden Nederland en Duitsland. “In Duitsland zijn er wel akkoorden in sommige sectoren, maar zij kennen geen interprofessionele akkoorden zoals ons. In de kleinere ondernemingen die niet onder de sectorakkoorden vallen, vallen de werknemers zo uit de boot”, zegt Ska. “We zien nu grote acties in Groot-Brittannië en in Frankrijk, met als drijfveer telkens de lage lonen op te trekken in lijn met de toegenomen inflatie. Mensen voelen zich in de steek gelaten nu dat niet automatisch gebeurt.”
-//-
“Het allerbelangrijkste aan het Belgische systeem? Dat de minimumlonen vrijwel meteen aangepast worden”
_
Torsten Müller, onderzoeker ETUI
Jaren ‘70
In heel wat landen werd de automatische loonindexering afgeschaft in de jaren ’70, toen er – net zoals nu – een heel hoge inflatie was. Waarom bleef België dan vasthouden aan de indexering? “Het is een constante in onze geschiedenis: er was altijd aandacht voor de indexering. Ook in de jaren ’70 was er een energiecrisis. We voerden altijd campagne rond de index, en die bewustmaking heeft er mede voor gezorgd dat iedereen beseft hoe belangrijk die is. Het feit dat we de indexering altijd zijn blijven verdedigen, zorgt er voor dat er een relatieve kalmte en sociale vrede is, zonder grote acties zoals we ze nu in het buitenland zien”, zegt Ska.
Dat bevestigt ook Müller. “Het is zeker opmerkelijk, want ook in landen als Denemarken, Frankrijk, Italië en Nederland – waar de indexering werd afgeschaft in de jaren ’80 en ’90 – stonden de vakbonden sterk. En toch zijn de tegenstanders er daar in geslaagd om de afschaffing van de indexering door te voeren. In België is er altijd een sterke traditie geweest rond de index, terwijl dat bijvoorbeeld in Duitsland niet zo was.”
“Er worden dan wel ballonnetjes opgelaten om de berekening van de indexering aan te passen, maar de indexering is de enige correcte manier om de inflatie tegen te gaan. Als je koorts hebt, gebruik je een thermometer om te bepalen welke behandeling je moet volgen. Wel, het indexmechanisme is in deze de enige correcte thermometer”, besluit Ska.
