/Enkele (maar onvoldoende) stappen gezet rond arbeidsmigratie
TEKST STEFAAN PEIRSMAN | FOTO M2020 | LEESTIJD: 5 MINUTEN | VAKBEWEGING 13 SEPTEMBER 2023
Net voor het zomerreces hielden de federale regering en gewestregeringen, na een (zeer) lange voorbereidingstijd, een interministeriële conferentie rond arbeidsmigratie. Er werden belangrijke stappen gezet in het belang van de werknemer, maar omdat de bevoegdheid rond arbeidsmigratie bij vijf regeringen ligt, is het niet altijd makkelijk om tot een consensus te komen. We lichten de drie belangrijke thema’s er uit.
ZWART OP WET III /
Arbeidsmigratie buiten de EU
Bijna in elk land binnen de EU heerst er een arbeidskrapte. In sommige landen komt dat door de vergrijzing, in andere landen door arbeidsmigratie naar ander landen waaronder België. Werkgevers en overheden zoeken steeds meer naar potentiële arbeidskrachten buiten Europa. De aanvragen voor arbeids- of economische migratie verdubbelen bijna jaar na jaar.
Sinds 2019 is het ook voor bepaalde middengeschoolde knelpuntberoepen mogelijk om een ‘gecombineerde vergunning’ aan te vragen. Dit betekent dat de verblijfsvergunning en arbeidskaart samen worden afgeleverd aan de arbeidsmigrant op vraag van de werkgever die de aanvraag doet. Maar met het toekennen van vergunningen zijn er ook meer gevallen van uitbuiting en misbruik van arbeidsmigranten, denk maar aan het geval-Borealis vorige zomer. Daar werkten honderden werknemers met valse contracten.
Tijdens de interministeriële conferentie zijn er afspraken gemaakt tussen de gewesten en de federale regering om bijkomende weigeringsgronden te definiëren en een betere bescherming te bieden voor de werknemer. Vooral dat laatste is voor ons belangrijk: een geïnformeerde werknemer is een beschermde werknemer! Zo is er op de website van de FOD WASO geen toegankelijke informatie beschikbaar over arbeidsrechten en werken in België, zoals bijvoorbeeld dat een werkweek 38 uren telt. Maar onze eis om een verplichte cursus arbeidsrechten of een inburgeringscursus te geven na aankomst wordt niet meegenomen het akkoord.
Wel beslist: bij vaststelling van misbruik of intrekking van het visum krijgen arbeidsmigranten 180 dagen met ondersteuning van de VDAB, FOREM of Actiris om nieuw werk te zoeken, en de kost van migratie en visumaanvragen ligt bij de werkgever. Het zijn stappen in de goede richting, maar naast enkele andere technische aanpassingen is het akkoord te weinig om voldoende bescherming te bieden. Zo bereikte men geen akkoord over huisvesting van de arbeidsmigrant of het vergemakkelijken van werk te veranderen. Het is zaak dat de overheden vermijden om niet in dezelfde fouten van zestig jaar geleden te hervallen, toen gastarbeiders aan hun lot werden overgelaten.
Een oplossing voor de ongeveer 150.000 werknemers zonder papieren stond niet op de agenda. Hoewel dit een aartsmoeilijk – en tegelijkertijd broodnodig – vraagstuk was, stond het niet op de agenda. Het probleem blijft zo toenemen, met elke dag uitbuiting en misbruik op de (illegale) werkvloer.
Asielzoeker aan het werk
Iedereen moet aan het werk, dus ook mensen die een aanvraag hebben ingediend tot asiel. Na vier maanden mogen asielzoekers, in afwachting van de beslissing of ze al dan niet mogen blijven, werken. Tot op vandaag werden ze niet altijd begeleid in hun zoektocht naar werk. Hoewel men sinds vorig jaar de zoektocht naar werk probeert te stroomlijnen binnen de opvangcentra, heeft Fedasil nu een activeringscel opgericht en worden er afspraken vastgelegd tussen VDAB, FOREM en Actiris om verzoekers toe te leiden naar werk.
Indien de asielzoekers het bevel krijgen om het land te verlaten, verliezen ze onmiddellijk hun recht om te blijven werken. Ook al zitten er geschikte profielen tussen voor onze arbeidsmarkt, wordt er geen opening gemaakt voor asielzoekers die een knelpuntberoep uitoefen. Komt daar nog eens bij dat asielzoekers, na zes maanden onafgebroken te hebben gewerkt, het asielcentrum moeten verlaten en zelf huisvesting moeten zoeken. De overheid blaast hier warm en koud tegelijk, door enerzijds toegang te verschaffen tot de arbeidsmarkt maar anderzijds drempels in stand houdt die niet in het voordeel van de asielzoekers zijn.
Statuut au pair
Hat ACV is al jaren vragende partij voor een regeling voor het au pair-statuut, en eindelijk is die er. Een au pair is iemand tussen de 18 en 26 jaar die in het kader van een uitwisseling bij een gezin komt inwonen in ruil voor licht huishoudelijke taken: weliswaar betalend én maximaal 25 uur per week. Bij controle stelt de inspectie jaar na jaar onregelmatigheden vast. Met het nieuwe voorstel kiezen de regeringen ervoor om het van het au pair-statuut een arbeidsstatuut te maken en wordt het binnen het paritair comité van huishoudarbeid opgenomen. Ze vallen in de toekomst onder de regelgeving van economische migratie: het verblijf wordt federaal geregeld, de arbeid regionaal. Als ACV kunnen we dit enkel toejuichen, aangezien we al jaren vragende partij zijn om de regelgeving op punt te stellen. Er blijft wel een belangrijke kanttekening: door het vrij verkeer van diensten en personen binnen de EU, vallen Europese au pairs hier uit de boot. Sterker nog: de overheden hebben zelfs geen idee hoeveel au pairs met Europese nationaliteit er aan de slag zijn bij Belgische gezinnen.
