ACTUEEL /
Groen licht voor afgezwakte zorgplichtwet
TEKST Patrick Van Looveren | Foto Phil Rey/Friends of the Earth Europe | 20 maart 2024 | LEESTIJD 4 minuten
De EU-lidstaten keurden eindelijk een zorgplichtwet voor bedrijven goed. Die verplicht grote ondernemingen om voorzorgsmaatregelen te nemen tegen mensenrechtenschendingen, sociale wantoestanden en milieuschade in hun internationale waardeketens. De wet regelt ook de aansprakelijkheid van bedrijven en wil slachtoffers van misbruik van bedrijven, zowel van binnen als buiten de EU betere toegang verlenen tot rechtspraak en herstel. Na deze belangrijke stap van de lidstaten, moet in april nu nog het Europees Parlement op de groene knop duwen.
“Een belangrijke stap”, zegt de Belgische werkgroep ‘Corporate Accountability’ – een coalitie van een twintigtal Belgische maatschappelijke organisaties, waar het ACV en WSM een prominente rol in spelen. “We zijn wel zeer verontwaardigd over de manier waarop alles gelopen is, de aanval op de democratische besluitvorming in de EU en de verregaande afzwakkingen van de tekst”, zegt Laura Eliaerts van ACV-CSC International.
Aan een zijden draadje
Eind 2023 bereikten de EU-lidstaten, Parlement en Commissie al een politiek akkoord over de tekst. Normaal gezien is de stemming in de Raad daarna een formaliteit. Maar ondanks de brede maatschappelijke steun voor de richtlijn, ook vanuit het bedrijfsleven, kwamen verschillende lidstaten – Duitsland, Frankrijk en Italië voorop – met nieuwe bezwaren en bijkomende eisen. Laura Eliaerts: “Een ongeziene aanval op de democratische besluitvorming in de EU, waardoor het lot van deze belangrijke wet wekenlang onzeker was. Die hing aan een zijden draadje. De vraag was niet of het glas halfvol of halfleeg was, maar of er nog wel een glas was.” Tijdens de jarenlange onderhandelingen tussen de verschillende EU-instellingen werd de voorgestelde wetgeving al fel afgezwakt: op vraag van de lidstaten kwam er een vrijstelling voor de financiële sector, werden de verplichtingen op vlak van klimaatactie beperkt, en worden minder milieu- en mensenrechtenstandaarden in rekening gebracht. In laatste instantie werd ook het toepassingsgebied van de wet nog verder beperkt, tot enkel de allergrootste bedrijven (meer dan 1000 werknemers en een omzet van 450 miljoen euro).
Bovendien kozen de EU-lidstaten ervoor om de inwerkingtreding van de zorgplichtregels te spreiden in de tijd: de meeste bedrijven zullen daardoor pas vanaf 2029 aan de vereisten moeten voldoen.
“Deze wet is een belangrijke stap vooruit in de strijd tegen misbruik door bedrijven.”
Laura Eliaerts, ACV-CSC International
Ogen gericht op EU-parlementsleden
Laura Eliaerts: “Onverantwoordelijke ondernemingen boeken vandaag winst ten koste van arbeidsrechten, mensenrechten en het milieu. Veel slachtoffers van schendingen wereldwijd strijden bovendien al jaren voor gerechtigheid. Toch negeren de EU-lidstaten de urgentie van het probleem. Triest, maar hoe dan ook blijft deze wet een stap vooruit in de strijd tegen misbruik door bedrijven. Alle ogen zijn nu gericht op de EU-parlementsleden. We roepen hen op om de finale richtlijn zo snel mogelijk aan te nemen”.
