INDEXBEREKENING /
Hoe wordt de index berekend?
TEKST Patrick Van Looveren | ILLUSTRATIE Irina Strelnikova | LEESTIJD: 2 MINUTEN
De inflatie berekenen en op die basis de index is een complex verhaal. Over getuigen, de indexkorf, het huishoudbudgetonderzoek, het gewichtenschema, indexagenten, scannerdata, webscraping, de indexcommissie, de consumptieprijsindex en de gezondheidsindex …
Om een volledig en dus correct beeld te hebben van de evolutie van de prijzen van goederen en diensten zou je alle prijzen van alle goederen en diensten permanent moeten monitoren. Dat is ondoenbaar. Daarom worden de prijzen opgevolgd van de belangrijkste goederen en diensten. Die worden ‘de getuigen’ genoemd. Samen vormen ze de ‘indexkorf’.
Huishoudbudgetonderzoek
Om te weten waaraan een doorsnee gezin zijn geld besteedt, doet Statbel, een afdeling van de FOD Economie, om de twee jaar een huishoudbudgetonderzoek (HBO) bij meer dan 5.000 gezinnen (dat kunnen ook alleenstaanden zijn). Het laatste huishoudbudgetonderzoek waarvan de resultaten beschikbaar zijn is dat van 2020.
Al was dat niet echt een normaal jaar, door de zware gevolgen van de COVID-
19-crisis op wat gezinnen kochten aan producten en diensten. Daarom werd voor het bepalen van het gewicht van elk product en elke dienst in de indexkorf (het gewichtenschema) voor de index in 2022 en 2023 uitgegaan van de enquête van 2018. Momenteel loopt de dataverzameling van de enquête in 2022. Die zal gebruikt worden voor het gewichtenschema voor de index in 2024.
-//-
De prijzen van de belangrijkste goederen en diensten worden opgevolgd. Die worden ‘getuigen’ genoemd. Samen vormen ze de ‘indexkorf’.
_
Nieuwe getuigen
De producten en diensten die gezinnen kopen veranderen doorheen de tijd. Anders zouden we nog altijd bolhoeden en muziekcassettes als getuigen hebben. In de indexkorf worden elk jaar een aantal ‘getuigen’ geschrapt omdat ze minder of nog amper gekocht worden en een aantal nieuwe opgenomen. Getuigen die er dit jaar bijkomen zijn de plint en de fietsbel. En ‘recreatieve cursussen en opleidingen’ vervangen de getuige ‘muziekles’.
Indexagenten, scannerdata en webscraping
De evolutie van de prijzen wordt op verschillende manieren opgevolgd. Enquêteurs van de FOD Economie registreren in verscheidene verkooppunten de prijzen van producten en diensten uit de indexkorf. Het aantal enquêteurs – indexagenten worden ze ook genoemd – loopt terug. Van 24 in 2015 naar 13 nu. Om de prijzen op te volgen, wordt immers meer en meer gebruik gemaakt van scannerdata (de kassagegevens van grote winkelketens) en webscraping (waarbij prijzen van het internet worden gehaald).
Consumptieprijsindex en gezondheidsindex
Statistici van Statbel gaan aan de slag met al die prijsgegevens en komen zo tot de ‘consumptieprijsindex’. Uit die index worden vervolgens de prijzen van tabaksproducten, alcoholhoudende dranken, benzine en diesel geschrapt om te komen tot de “gezondheidsindex”. Het is die gezondheidsindex die wordt gebruikt voor de indexering van lonen en wedden, sociale uitkeringen en pensioenen en de indexering van huurprijzen.
Sinds 1935 komt elke maand een indexcommissie samen. Die bestaat uit 7 vertegenwoordigers van de vakbonden (waarvan 3 van het ACV), 7 vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties en 7 academici van de universiteiten. De indexcommissie geeft haar goedkeuring aan de berekende consumptieprijsindex en geeft adviezen.
