PENSIOEN /
Pensioenhervorming: gebrek aan algemene visie en samenhang
TEKST Youssef EL OTMANI | Illustratie StonePictures | 15 NOVEMBER 2023 | LEESTIJD: 5 minuten
In juli 2022 bereikte de federale regering een akkoord over een aantal pensioenmaatregelen. Het akkoord voorzag in een evaluatie van onder andere de impact van deze maatregelen op vrouwen. Deze evaluatie kwam er pas na een klein jaar, waarna de regering de maatregelen aanpaste. Uit de debatten die volgden op dit zomerakkoord bleek overigens het enorme kostenplaatje van de voorgestelde pensioenbonus.
Op 23 oktober bracht het Beheerscomité van de Federale Pensioendienst een advies uit over de pensioenhervorming van minister Lalieux. In dit advies komen de pensioenmaatregelen in de overheidssector niet aan bod (beperking van de perequatie), aangezien deze afzonderlijk worden besproken in de overlegorganen van de overheidsdiensten.
In september 2023 werd dus een adviesaanvraag over de volgende maatregelen ingediend bij het Beheerscomité:
1. Invoering van een effectieve loopbaanvoorwaarde (20 jaar) om toegang te krijgen tot het minimumpensioen (naast de bestaande minimumloopbaanvoorwaarde van 30 jaar). Voor een volledig minimumpensioen moet je trouwens 45 jaar gewerkt hebben. Anders wordt het pensioenbedrag geproratiseerd.
2. Herinvoering van een pensioenbonus (afgeschaft door de regering-Michel). De werknemers die voldoen aan de voorwaarden voor vervroegd pensioen en hun loopbaan willen verlengen, kunnen intekenen op dit nieuwe systeem. Bij het opnemen van het wettelijk pensioen ontvang je dan een bijkomend nettobedrag (in kapitaal of rente).
3. Voor de gewerkte periodes vóór 2001 wordt een 4/5de-regeling gedurende maximaal vijf jaar als voltijdse tewerkstelling beschouwd: een beperkte corrigerende maatregel die bedoeld is voor perioden vóór de invoering van het tijdskrediet.
Over een aantal aspecten was er unanimiteit bij het Beheerscomité:
• Het gebrek aan een algemene visie en de vaststelling dat het eerder gaat om een cumul van maatregelen dan om een hervorming als dusdanig.
• Het gebrek aan samenhang: in de effectieve loopbaanvoorwaarde worden bijvoorbeeld bepaalde periodes gelijkgesteld (het moederschapsverlof, de werkloosheidsperiodes voor kunstenaars) maar met andere periodes wordt allerminst rekening gehouden (tijdskrediet voor zorg).
• Door deze complexiteit ziet de burger bijgevolg het bos door de bomen niet meer.
/Het standpunt van de vakbonden
In dit verdeelde advies hamerden de vakbonden op onderstaande elementen:
• Hun verzet tegen de effectieve loopbaanvoorwaarde: een regelrechte aanval op de gelijkgestelde periodes én een zwaar precedent.
• Ondanks de correcties in juli 2023 zal de aanval op de gelijkgestelde periodes negatieve gevolgen hebben voor de pensioenen van vrouwen, en dat is onaanvaardbaar voor de vakbonden.
• Over het algemeen zijn de vakbonden voorstander van een verhoging van het pensioenbedrag, zoals de pensioenbonus. Maar deze verbetering is een voorwaarde van de langere loopbaan. Heel wat werknemerscategorieën zijn echter niet in staat om hun loopbaan te verlengen en zullen dus geen verhoging genieten. Het effect van de verhoogde bonus voor werknemers met een lange loopbaan zal dus allicht uitblijven.
De enigen die er écht wel bij varen, zijn allicht de werknemers die hun loopbaan hoe dan ook zouden hebben verlengd en die deze extra meevaller graag meepikken.
Gezien het kostenplaatje van deze maatregel mogen we er ons terecht vragen bij stellen. Zeker in het licht van de enorme uitdagingen (ongelijkheden in pensioenen en ontoereikende bedragen).
