/Patrick Deboosere
Zomer 2025 | Leestijd - 2,5 minuut
Patrick Deboosere is demograaf en auteur van het boek ‘Lang leve de vergrijzing’.
DRIE VRAGEN AAN /
De federale regering wil het pensioenstelsel hervormen omdat anders de betaalbaarheid van onze pensioenen in het gedrang komt. Maar dat laatste klopt niet, zegt u. Hoezo?
Patrick — De Studiecommissie voor de Vergrijzing (SCvV) maakt sinds 2001 elk jaar een verslag op over de kostprijs van de vergrijzing. De vooruitberekeningen van de commissie met betrekking tot de evolutie van de bevolking, de economie en de tewerkstelling wijzen telkens opnieuw uit dat de vergrijzing perfect betaalbaar blijft. Natuurlijk zullen de pensioenuitgaven stijgen. Dat kan ook moeilijk anders. Nu is 1 op de 5 Belgen ouder dan 65 jaar, tegen 2050 zal dat 1 op de 4 zijn. De huidige pensioenenkosten bedragen 11,2 procent van ons bruto binnenlands product, in 2050 zal dat volgens de SCvV 13,3 procent zijn. Maar is dat problematisch? Hoegenaamd niet. Landen als Italië, Frankrijk, Spanje en Oostenrijk geven nu al meer uit aan pensioenen. Bovendien gaat het in ons land over een geleidelijke stijging van jaarlijks iets meer dan 0,1 procent. Het verlagen van de patronale bijdrage door de regering-Michel en de verschillende gunstregimes die de laatste jaren werden ingevoerd kosten de sociale zekerheid elk jaar zo’n 18 miljard euro, in 2024 ongeveer 3 procent van het bbp.
U vindt dat niemand verplicht mag worden om als 65-plusser aan de slag te blijven.
Patrick — Onze levensverwachting is tussen 2000 en nu met 4,5 jaar gestegen en intussen is ook onze gezondheid er door betere leef- en werkomstandigheden en een gezondere levensstijl sterk op vooruit gegaan. Maar die betere gezondheid heeft het verouderingsproces niet veranderd. Met de leeftijd gaat onze fitheid achteruit en stijgt het risico op gezondheidsproblemen. De gezonde levensverwachting ligt in ons land rond 63 jaar. Het zou dan ook logisch zijn dat de wettelijke pensioenleeftijd, net als in Canada en Polen, terug naar 65 jaar wordt gebracht. En daarnaast moet ook de mogelijkheid blijven bestaan om in een landingsbaan te stappen.
De pensioenstrijd past volgens u in hetzelfde rijtje als de strijd voor de achturendag en voor betaald verlof.
Patrick — De arbeidersbeweging heeft altijd de strijd om tijd gevoerd. In de begindagen van het kapitalisme was het niet uitzonderlijk om tot 14 uur per dag te werken en dat zeven dagen op zeven. Pas in 1905 werd het verbod op zondagsarbeid ingevoerd en er zou nog een Eerste Wereldoorlog overheen gaan vooraleer in juni 1921 de wet op de achturendag werd gestemd. De revolutionaire geest die toen door Europa waaide, zorgde er onmiddellijk na de oorlog voor dat tal van landen de achturen-wet aannamen. Niet zo in België, waar er massale stakingen nodig waren om dat te bereiken.
Ook de eerste week betaald verlof kwam er slechts na massale stakingen en betogingen. De dubbele moord door extreemrechtse militanten op twee jonge Antwerpse syndicalisten, Albert Pot en Theofiel Grijp, was de vonk die het ongenoegen over grote besparingen omzette in een algemene staking. In juni 1936 legden honderdduizenden mensen het werk neer. Waarna, op 8 juli 1936, de wetgeving over de jaarlijkse vakantie werd goedgekeurd.
De discussie over de verhoging van de pensioenleeftijd is gestart in de Verenigde Staten onder president Reagan en verspreidde zich mettertijd over de hele Angelsaksische wereld. De stijgende levensverwachting wordt gebruikt als argument om mensen langer te doen werken. In Nederland greep de regering-Rutte in 2013 het begrotingstekort van 4,5 procent – als gevolg van de bankencrisis – aan om meer dan 12 miljard aan bezuinigingen door te voeren. In datzelfde zogenaamde Lenteakkoord werd de pensioenleeftijd opgetrokken tot 67 jaar vanaf 2023 en verder gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. Een enorme aanslag op het kostbaarste goed dat we bezitten: tijd. Tijd komt maar éénmaal langs. Daarom geldt tijd sinds mensenheugenis als een belangrijk strijdpunt van de arbeidersbeweging. //
