interview /
“Je hoort nog amper dat iedereen recht heeft op een leefbaar pensioen”
TEKST Patrick Van Looveren / FOTO Maarten De Bouw / 11 december 2024 / leestijd: 7 minuten
In zijn formateursnota stelt Bart De Wever voor om 3 miljard euro te besparen op de pensioenen. Daarvoor wordt heel sterk gekeken naar de ambtenarenpensioenen en de pensioenen van loontrekkenden. We vroegen nationaal secretaris Anne Léonard, die het pensioendossier aanstuurt in het ACV, en Ilse Heylen, voorzitter van ACV Openbare Diensten en momenteel ook voorzitter van FCSOD1, hoe zij kijken naar de pensioenplannen van de Arizona-onderhandelaars.
Worden inderdaad vooral de werknemers- en ambtenarenpensioenen geviseerd?
Anne Léonard: “Vooreerst misschien zeggen dat heel wat mensen gemengde loopbanen hebben, het is dus niet zo’n eenduidig verhaal. Iedere loopbaan is anders. Maar wat de voorgestelde nieuwe voorwaarde van 35 jaar zogenaamde ‘effectieve tewerkstelling’ betreft, worden vooral werknemers- en ambtenarenpensioenen getroffen. Gelijkgestelde periodes voor werknemers worden aanzienlijk beknot, terwijl zelfstandigen hierdoor veel minder worden geraakt: eens de minimumbijdrage betaald, telt voor hen het volledige kwartaal zonder meer als effectieve tewerkstelling. Er kwam het voorbije decennium een substantiële verhoging van de zelfstandigenpensioenen – wat hen gegund is – maar zonder dat hun bijdrage aan het pensioenstelsel navenant verhoogde. De overheid past zelf relatief veel meer bij in de sociale zekerheid voor zelfstandigen dan in die van loontrekkenden.”
Ilse Heylen: “Naast de maatregelen om de pensioenleeftijd op te trekken en mensen langer te doen werken, is het opzet nu ook om tot een neerwaartse harmonisering te komen. De ambtenarenpensioenen zouden niet langer berekend worden op de laatste tien loopbaanjaren, maar op basis van de hele loopbaan. Hierdoor zullen ze heel wat pensioen inleveren. Statutaire personeelsleden hebben gemiddeld inderdaad een goed pensioen, maar dat is ook vandaag nog een stuk uitgesteld loon. Uit studies blijkt dat werknemers bij de overheid minder verdienen dan werknemers met een zelfde profiel in de privésector. Het artikel in Het Laatste Nieuws daarover was fake news. Als ambtenaar heb je ook geen aanvullend pensioen en andere extralegale voordelen, die een aantal werknemers in de privésector wel hebben. Als je de eerste pensioenpijler voor het overheidspersoneel afbouwt, hoe compenseer je dat dan? Ik vind het aberrant dat het blijkbaar de bedoeling is om alles precairder te maken.”
Anne Leonard: “De framing van bepaalde politieke partijen en sommige media is dat mensen die voor de overheid werken hun schaapjes op het droge hebben met een goed pensioen, terwijl dat voor loontrekkenden minder het geval is. Groepen worden tegen elkaar opgezet. Ik vind het een goed signaal dat we dit interview samen doen, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje.”
-//-
“De framing van bepaalde politieke partijen en sommige media is dat mensen die voor de overheid werken hun schaapjes op het droge hebben met een goed pensioen, terwijl dat voor loontrekkenden minder het geval is. Groepen worden tegen elkaar opgezet.”
Anne Léonard
_
Zijn de pensioenhervormingen onevenwichtig? Wat stoort jullie?
Anne Léonard: “De leeftijd werd opgetrokken. Maar over zware beroepen geraakte de regering er niet uit. De voorwaarden om toegang te krijgen tot eindeloopbaanmaatregelen worden steeds meer verstrengd. Er gebeurt amper iets rond werkbaar werk en preventie. Werkgevers worden amper of niet geresponsabiliseerd, terwijl we ondertussen met meer dan 500.000 langdurig zieken zitten. Wat me ook stoort aan de voorgestelde verstrenging van de voorwaarden om toegang te hebben tot het (minimum)pensioen, is dat dit niet genderneutraal is. Vooral vrouwen werken deeltijds of nemen een verlofstelsel op om zorgtaken op te nemen en worden daarvoor afgestraft met een lager pensioen. Ook de moeilijkere toegang tot het overlevings-pensioen treft vooral (of bijna uitsluitend) vrouwen. Bij alle maatregelen die genomen worden, zou net een genderbril moeten worden opgezet.”
Ilse Heylen: “Wat mij stoort is dat politici en opiniemakers het altijd hebben over dé ambtenaar. Maar dé ambtenaar bestaat niet. Ook bij de overheid werken heel veel mensen in continudiensten of in buitendiensten in moeilijke situaties, vaak met te weinig mensen en karige middelen. Denk aan mensen in de zorg, ambulanciers, inspectiediensten, huisvuilophalers, brandweerlui, mensen bij het spoor, … Dat zijn jobs die je onmogelijk tot je 67 kan volhouden en waar weinig mogelijkheden zijn om te heroriënteren. Met ACV Openbare Diensten voeren we momenteel de campagne ‘Onmisbaar openbaar’. Zorg dat je als overheid een aantrekkelijke werkgever bent. Met alle gemorrel aan rechten en het negatieve beeld dat er nu van overheids-personeel wordt opgehangen, ga je geen mensen aantrekken. De kern van de zaak is dat veel meer werk moet gemaakt worden van werkbaar werk, tijdens de volledige loopbaan en op maat van de werknemer. Het beleid dat voorligt is er één van heel veel stok en weinig wortel, heel veel malus en weinig bonus, waarbij geen rekening wordt gehouden met specifieke situaties.”
-//-
“Het beleid dat voorligt is er één van heel veel stok en weinig wortel.”
Ilse Heylen
_
Over de vraag of de pensioenen wel voor iedereen leefbaar zijn gaat het niet …
Anne Léonard: “Neen, het is jammer dat je in heel de discussie over de pensioenhervorming nog amper hoort dat iedereen recht hoort te hebben op een degelijk wettelijk pensioen. Het gaat dan niet alleen over de minimumpensioenen. De meeste mensen kunnen met hun wettelijk pensioen – in welk pensioenstelsel ze ook zitten – nog onmogelijk rondkomen. Dat zit scheef. Op die leefbaarheid van de pensioenen zullen we blijven hameren.”
1. FCSOD is de representatieve organisatie voor het geheel van de overheidssector in het ACV.
Naast ACV Openbare Diensten maken ook ACV-Transcom, COC, COV en CSC-Enseignement deel
uit van FCSOD. Het voorzitterschap is wisselend.
