Laat je niet overweldigen door de overvloed aan gegevens. Wat telt is dat je de relevante informatie eruit filtert om de economische situatie van je bedrijf en de toekomstperspectieven – ook voor de werkgelegenheid – goed te begrijpen. Daarnaast komt het erop aan er die informatie uit te halen die de syndicale actie in je onderneming kan ondersteunen, zodat je goed beargumenteerd eisen kunt formuleren en collega’s kunt mobiliseren.

Weet dat de bedrijfsrevisor een pedagogische rol dient te vervullen ten aanzien van de leden van de ondernemingsraad. De bedrijfsrevisor zal standaard aanwezig zijn op de OR-vergadering over de jaarinformatie, maar nodig hem of haar ook uit voor de voorbereidende syndicale vergadering, zonder de directie. De directie kan dit niet verbieden. De EFI laat je ook toe, als je voor een onderhandeling met je werkgever staat, om nauwkeurig te becijferen wat de kostprijs is van je syndicale eisen en realistische en haalbare voorstellen te formuleren.

Meer inzicht in economische en financiële situatie van je onderneming

Om een beter inzicht te krijgen in de economische en financiële situatie van je onderneming, moet je de EFI grondig ontleden. Volgende vragen helpen je daarbij op weg:

• Wat vertegenwoordigt de activiteit van je onderneming en eventueel de groep waartoe ze behoort (in termen van omzet, productievolumes, …)?

• Hoe is de macht binnen je onderneming georganiseerd? Wat is de oorsprong van het initiële kapitaal? Wie zijn de belangrijkste aandeelhouders en bedrijfsleiders (op lokaal, nationaal en multinationaal niveau)? Hoe ziet het organigram eruit, met de belangrijkste directiefuncties?

• Wat is de financiële situatie van je onderneming op korte termijn? Heeft ze betalingsproblemen? Wat zijn haar behoeften op het vlak van kasmiddelen? Indien de onderneming kortetermijnschulden heeft, bij wie zijn die aangegaan (bij klassieke kredietinstellingen of binnen de groep zelf)? Is je onderneming solvabel, d.w.z. heeft ze voldoende eigen vermogen t.o.v. de schulden ?

• Wat is de financiële situatie van je onderneming op middellange en lange termijn? Hoe wordt de bedrijfsactiviteit gefinancierd? Heeft je onderneming financiële problemen of loopt ze risico om die in de toekomst te krijgen? Zijn de eigen middelen voldoende hoog om haar te beschermen tegen faillissementsrisico’s?

• Is de bedrijfsactiviteit winstgevend? Wat is de winstmarge? Hoe wordt de winst verdeeld?

• Welke investeringen zijn gepland (in machines, uitrusting, producten, O&O, de zoektocht naar nieuwe markten, …) en waar worden de investeringsbeslissingen genomen?

• Wat is de toegevoegde waarde (de rijkdom die gecreëerd wordt tijdens het productieproces)? Welk deel van deze toegevoegde waarde gaat naar de verloning van werknemers, naar dividenduitkeringen aan aandeelhouders, naar belastingen en naar de aflossing van bankleningen? Hoe evolueert deze verdeling in vergelijking met het sectorgemiddelde?

• Hoe evolueert de werkgelegenheid en de loonsom (bijvoorbeeld per 100 euro omzet)? Een overzicht van de werkgelegenheid en haar evolutie, op basis van de gegevens uit de sociale balans en cao nr. 9, kan helpen om eventuele trends van precaire tewerkstelling te detecteren, zoals interims en contracten van bepaalde duur in plaats van vaste contracten van onbepaalde duur.

-//-

“Haal uit de EFI die informatie die de syndicale actie in je onderneming kan ondersteunen, zodat je goed beargumenteerd eisen kunt formuleren en collega’s kunt mobiliseren.”

_

Als je onderneming deel uitmaakt van een groep

Als je onderneming deel uitmaakt van een bredere juridische, economische of financiële entiteit en geconsolideerde rekeningen heeft, dringen zich andere vragen op, bijvoorbeeld over de strategie van de groep en de interne geldstromen binnen de groep. Een checklist met vragen die je kan stellen:

• Als je onderneming deel uitmaakt van een bredere juridische, economische of financiële entiteit, hoe ziet het organigram van deze entiteit er dan uit en wat zijn de juridische banden tussen de onderneming en de grotere entiteit?

• Beschik je over de geconsolideerde rekeningen van de groep? Analyseer ze met de hulp van de bedrijfsrevisor.

• Probeer de belangrijkste prestatie-indicatoren (KPI’s) te achterhalen die de moedermaatschappij opvolgt en oplegt aan haar dochterondernemingen. Beslissingen zijn meestal gebaseerd op interne financiële documenten en KPI’s, en niet op de jaarrekeningen, die voornamelijk voor fiscale doeleinden worden opgesteld.

• Kun je de geldstromen richting de groep identificeren? Naast de dividenden die aan aandeelhouders worden uitgekeerd, kunnen er veel financiële transfers plaatsvinden tussen een onderneming en de groep waartoe ze behoort. Enkele voorbeelden hiervan zijn: beheers- en servicekosten die de groep aan de dochteronderneming aanrekent (management fees), transfer pricing, schulden ten opzichte van de groep en de betaalde intresten, de centralisatie van kasmiddelen door de groep (cash pooling), huurkosten of licentiekosten, enz.

• Over welke informatie beschik je over de strategie van de groep en de plaats van jouw onderneming binnen die strategie? Het KB EFI van 1973 is vrij vaag over de informatie die moet worden verstrekt over de toekomstperspectieven van de onderneming. Probeer toch verduidelijking te krijgen over de plannen voor de komende drie tot vijf jaar.

Anticiperen op evoluties en herstructureringen

Als je de EFI goed doorgrondt kan je anticiperen op evoluties en herstructureringen.

• Herstructureringen kunnen zeer uiteenlopend zijn en al dan niet voorspelbaar. Gaat het om een reorganisatie, een sluiting, een delokalisatie, een uitbesteding, een overdracht, een fusie-overname, …?

• Zijn er veranderingen die een grote impact kunnen hebben op de werkorganisatie, de werkgelegenheid, de vereiste vaardigheden en de opleiding van werknemers?

• Welke investeringen zijn al gedaan of gepland om de activiteit op lange termijn te verzekeren?

• Wegen de energiekosten op de concurrentiekracht van je bedrijf? Worden ze aangegrepen als argument om druk te zetten op lonen en werkgelegenheid? Worden duurzame energiealternatieven toegepast of serieus overwogen?

• Merk je een systematische intentie van de groep om kosten te verlagen om zo hebzuchtige aandeelhouders tevreden te stellen?

Relevantie van directieverloningen evalueren

Het WVV (Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen), het KB EFI van 1973 en het KB over de tweejaarlijkse rapportering over de loonstructuur (om na te gaan of er een loonkloof is) van 2014 verplichten ondernemingen om te rapporteren over de verloning van de directie.

• Vanuit syndicaal oogpunt is het nuttig om te weten wat het gemiddelde maandloon per directielid is in plaats van het abstracte totaalbedrag. Dit doe je door het totaalbedrag te delen door het aantal betrokken personen en vervolgens door 12. Volg de evolutie van dit bedrag op van jaar tot jaar. Daarnaast moet je bepaalde rekeningen in het boekhoudplan (61 - diensten en diverse goederen en 62 – bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen) goed opvolgen, aangezien ze inzicht geven in de door de directieleden gemaakte kosten (auto, restaurant, reizen) of bonussen voor de directie-
leden.

• Verhoogde je onderneming de verloning van de directieleden, terwijl de lonen van de werknemers bevroren bleven? Als dat zo is, kan dit wijzen op ruimte voor onderhandelingen over voordelen voor het personeel. Voorbeeld uit de praktijk: de werknemersafgevaardigden bij voedingsbedrijf What’s Cooking stelden via de EFI vast dat de directie zich niet aan haar belofte had gehouden om de lonen van de bestuurders niet te laten stijgen tijdens de coronacrisis. Dit leidde tot een compensatie voor de werknemers onder de vorm van een premie van 500 euro per werknemer.

• In bedrijven in herstructurering kan het inzoomen op de directielonen helpen om een narratief te creëren dat voordelig is voor de werknemers. Voorbeeld uit de praktijk: bij dienstenchequebedrijf Proxemia, dat op de rand van het faillissement stond, wezen de werknemersafgevaardigden na analyse van de EFI op de buitensporige verloning en voordelen van de directieleden. De kosten voor de directie werden daarop aanzienlijk verlaagd en geen enkele werknemer verloor zijn of haar baan.

Ontdek meer over EFI op www.hetacv.be/efi