ACTUEEL /
Duurdere winkelkarren door speculatie en overdreven prijsstijgingen
TEKST Bram Van Vaerenbergh | Foto Shutterstock | 21 FEBRUARI 2024 | LEESTIJD: 4 minuten
Stijgende voedingsprijzen, het blijft het dagelijkse leven beheersen. Komt het door de hogere grondstof- en energieprijzen door onder meer de oorlog in Oekraïne? Of wilden de producenten meer winst maken? Olivier Malay, lector aan de ULB en adviseur op de studiedienst van ACV Voeding en Diensten zocht het uit in de jaarrekeningen van de Belgische voedingsbedrijven.
Wortelen: +65%. Fishsticks: +21%. Diepvriesfrieten: +64%. Statbel, het Belgische statistiekbureau, berekende dat de prijs van alle voedingsmiddelen samen de laatste twee jaar met maar liefst 24% gestegen is. De oorlog in Oekraïne, de droogte en de energiecrisis speelden een rol, maar ook bedrijven profiteerden van de algemene prijsstijgingen en boekten enorme winsten. De graaiflatie floreerde in 2022, of niet?
Enorme winsten voedingsbedrijven en speculatiefondsen
Beginnen doen we met de supermarkten, de laatste schakel in de voedselketen. Het lijkt er op dat zij niet profiteerden van de prijsstijgingen. Integendeel, in 2022 lag hun winst lager dan tijdens een normaal jaar. Ze rekenen de hogere prijzen wel door, maar moeten die ook zelf betalen aan hun leveranciers. Op naar de jaarrekeningen van die leveranciers dan maar. Daar zien we grotere verschillen. De winst in de sector steeg met 33,2% in 2022 (+ 662 miljoen euro), en zelfs met 78,2% (+ 618 miljoen euro) als we ons beperken tot de grootste bedrijven van tweehonderd werknemers en meer. De hogere winsten zouden kunnen komen uit productiestijgingen. In 2022 werd echter maar 0,4% meer geproduceerd dan een jaar eerder, terwijl de prijsstijgingen 24% bedroegen.
-//-
“Graaiflatie bij voedingsbedrijven en speculatiefondsen.”
_
Die cijfers doen vermoeden dat de extra winst in 2022 dus vooral voortkomt uit een stijging van de prijzen, aangezien de productie nagenoeg hetzelfde bleef. Uiteraard werd een deel van de inkomsten gebruikt om de hogere kosten van grondstoffen en energie op te vangen, maar dat de Belgische voedingsindustrie haar prijzen gemiddeld meer dan nodig heeft opgetrokken en dus profijt haalde uit de crisis staat buiten kijf. Ook hoger in de voedselketen werden enorme winsten geboekt. Op internationaal niveau werd heel veel gespeculeerd en geanticipeerd op stijgende voedselprijzen. Verschillende spelers kochten voedingsmiddelen aan om ze op een later tijdstip met meer winst door te verkopen. Een consortium van journalisten berekende dat een groep van tien speculatiefondsen naar schatting 1,9 miljard dollar winst maakte door graan, maïs en soja te verhandelen toen de voedselprijzen plots de hoogte ingingen bij de start van de oorlog in Oekraïne.
Consument de dupe
Al het bovenstaande toont dat dat er aanzienlijke winsten werden gemaakt in de voedingssector, die de consument cash moet betalen. VN-organisatie UNCTAD stelde vorig jaar voor om de speculatie op voedingsproducten meer te reglementeren, terwijl de Belgische staat de uitzonderlijke winsten meer zou kunnen belasten, zoals ze in de energie- en banksector reeds deed.
