EXTREEMRECHTS /
Het ACV en de vakbonden in Europa tegen extreemrechts
TEKST Donatienne Coppieters I Foto Doglefox | LEESTIJD: 6 MINUTEN | VAKBEWEGING 17 MEI 2023
2024 wordt hét verkiezingsjaar. Er wordt gestemd op lokaal, regionaal, federaal en Europees niveau en binnen de bedrijven zijn er sociale verkiezingen. Bij elke verkiezing is er angst voor een doorbraak van extreemrechts. “Als vakbond hebben we de verantwoordelijkheid om hier tegenin te gaan.”, zeggen Karin Debroey, Thomas Miessen en Luc Impens. In de ACV-brochure ‘Vakbonden in Europa tegen extreemrechts, elementen voor een mapping’ leggen ze uit wat er op het spel staat.
Hoe definieer je extreemrechts?
“In de studie ‘The Far Right in the Workplace, a Six-Country Comparison’1 – waarop wij ons hebben gebaseerd voor onze brochure – worden drie kenmerken van extreemrechts belicht.
Extreemrechts is in de eerste plaats racistisch, nationalistisch en xenofoob. Het steunt op een vorm van nationalisme die mensen met een migratieachtergrond en seksuele en religieuze minderheden uitsluit. Extreemrechts kenmerkt zich ook door conservatieve, autoritaire en hiërarchische denkbeelden met bijvoorbeeld een focus op de ‘traditionele rollen’ van mannen en vrouwen. De vrouw is daarbij degene die thuis blijft, die zorgt draagt voor het gezin. Dit uit zich, vooral in Oost-Europese landen, in een afwijzing van het begrip gender, omdat dat benadrukt dat de rollen van mannen en vrouwen een sociale constructie zijn en geen natuurlijke rollen. Dit leidt soms tot (royale) sociale maatregelen, zoals de gezinstoelagen in Polen en Hongarije. Meestal gaat achter een sociaal discours echter een asociaal beleid schuil. Een derde kenmerk is antidemocratie en populisme. Extreemrechts valt democratische instellingen, het parlement en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en rechters aan. De rol van rechters in onze samenleving is het beschermen van grondrechten en de grondwet, maar ook de rechten van minderheden.
Extreemrechts manifesteert zich op andere wijzen in de verschillende Europese landen. Extreemrechts is als een kameleon en zeer opportunistisch. Extreemrechtse partijen zijn erg goed in het zich aanpassen aan lokale situaties. In België bijvoorbeeld zal extreemrechts de rol van mannen en vrouwen niet in het publieke debat brengen omdat het weet dat het daarmee niet scoort.”
-//-
“De meeste extreemrechtse partijen voeren een bijna sociaal-democratisch discours, maar bij bijna alle sociale kwesties in het Europees Parlement stemmen ze tegen de belangen van de werknemers.”
_
Wat is het risico van extreemrechts in Europa vandaag?
“In de brochure hebben we ons gericht op werk en sociale zaken. De meeste extreemrechtse partijen voeren een bijna sociaaldemocratisch discours, maar bij bijna alle sociale kwesties in het Europees Parlement stemmen ze tegen de belangen van de werknemers, bijvoorbeeld tegen de voorgestelde richtlijn over het minimumloon in Europa, tegen de belangen van platformwerkers, tegen voorstellen voor een sociaal Europa en eerlijke belastingen.”
Welke rol spelen de vakbonden in de strijd tegen extreemrechts?
“Eén van de taken van vakbonden is hun leden en het grote publiek goed informeren en fake news ontmaskeren. Extreemrechts wil ons bijvoorbeeld doen geloven dat er een bewuste ‘omvolking’ gaande is, waarbij de hier geboren ‘witte’ bevolking wordt vervangen door migranten met een niet-westerse cultuur. Die complottheorie is belachelijk, maar zulke ideeën worden op grote schaal verspreid. Naast onze primaire missie als vakbond om de werknemers te verdedigen, moeten we ook opkomen voor de fundamentele waarden waarvoor de arbeidersbeweging vanaf haar oorsprong in de 19e eeuw heeft gestreden: gelijkheid, democratie, politieke en burgerrechten, diversiteit... Op Europees en internationaal niveau moeten we de waarden van solidariteit opnieuw bevestigen, onze wil om de wereld mee op te bouwen, niet vanuit geïsoleerde, nationale en uitsluitingsvisies, maar samen, om de echte uitdagingen te tackelen: de klimaatverandering, migratie veroorzaakt door immense onrechtvaardigheden... Voor het eerst in zijn geschiedenis zal het Europees Vakverbond (EVV) een handvest van waarden aannemen dat voor elke vakbond een voorwaarde voor lidmaatschap zal zijn.”
/Maak van 8 mei opnieuw een feestdag
De 8 mei-coalitie, waarvan het ACV deel uitmaakt, ijvert ervoor om van 8 mei (de bevrijdingsdag van de Tweede Wereldoorloog) een nationale feestdag te maken. Op een meeting aan het Fort van Breendonk werd die oproep kracht bijgezet. Holocaustoverlever Simon Gronowski (91) legde samen met Marie-Hélène Ska (algemeen secretaris ACV) en Thierry Bodson (voorzitter ABVV) bloemen neer ter herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en het fascisme.
Extreemrechts lijkt zich in België vooral te manifesteren in Vlaanderen. Wat kunnen we als nationale vakbond doen?
“De strijd tegen extreemrechts, tegen fascisme en voor democratie moet een strijd zijn van iedereen en overal een prioriteit. De Belgische vakbonden hebben als enige in Europa een intersyndicaal charter voor de uitsluiting van leden van extreemrechts op nationaal niveau. Dit syndicale cordon sanitaire bestaat al 30 jaar en het houdt stand. Het is belangrijk om een nationale strategie en campagne te hebben, ook al is de situatie in Vlaanderen urgenter en moeten we daar bijzondere accenten leggen. Maar Wallonië is niet geïsoleerd van de rest van Europa en wordt omringd door de invloeden van extreemrechts.
Een belangrijke strategie is het creëren van partnerschappen. Een mooi voorbeeld is de samenwerking binnen de 8 mei-coalitie, met ngo’s en de culturele wereld. 8 mei is de dag waarop het einde van de Tweede Wereldoorlog en de overwinning op het fascisme worden herdacht. Dit jaar vond een belangrijk evenement plaats in het Fort van Breendonk, dat in de Tweede Wereldoorlog dienst deed als nazi-detentiecentrum. Samen met de 8 mei-coalitie en het EVV eist het ACV dat 8 mei een feestdag wordt in gans Europa om de geschiedenis levendig te houden, maar vooral gericht op de toekomst.”
Wat is de rol van werknemersafgevaardigden ten opzichte van extreemrechts?
“Elke vakbondsmilitant moet er van doordrongen zijn dat een sociaal engagement niet verenigbaar is met het lidmaatschap van een extreemrechtse partij. We moeten allemaal durven reageren op racistische, seksistische, antidemocratische en extreemrechtse opmerkingen en praktijken. Als vakbondsmilitant kom je op voor de belangen van je collega’s op de werkvloer, maar tegelijk is je rol om fundamentele waarden te verdedigen. Argumentaria om extreemrechts te counteren zijn voorhanden. In elke (Nederlandstalige) provincie wordt de komende maanden een studie- en ontmoetingsdag georganiseerd over het thema ‘democratie en extreemrechts’. In de syndicale basisvorming komt dit ook aan bod. De vormers krijgen soms te maken met weerstand, maar we houden vast aan onze waarden. Daarin doen we geen concessies. We hebben ook vormingsmodules over hoe je fake new kan herkennen, hoe je een kritische houding kan ontwikkelen, …”
/Brochure ‘De vakbonden in Europa tegen extreemrechts. Elementen voor een mapping’
De ACV-brochure legt uit wat extreemrechts is, hoe het zich manifesteert en profileert in het Europees Parlement en in verschillende Europese landen, met bijzondere aandacht voor de standpunten die extreemrechts inneemt over werk, sociale zaken en vakbonden. De strategieën van de vakbonden in de verschillende landen worden toegelicht. De brochure is een werkinstrument voor vakbondsmilitanten.
Je kan een papieren exemplaar opvragen door een mailtje te sturen naar europe@acv-csc.be.
