DOSSIER VEILIG EN GEZOND WERK /
Regeringsmaatregelen zullen leiden tot meer langdurig zieken
TEKST Maarten Hermans / FOTO ChatGPT / 16 APRIL 2025 / LEESTIJD: 5 MINUTEN
De oorzaken negeren, preventie ondergraven, en vooral met sancties slaan: de maatregelen van de regering-De Wever zullen het probleem van langdurige ziekte nog verergeren.
Terwijl de vorige regering nog maatregelen invoerde om spier- en skeletaandoeningen op het werk te voorkomen en het psychosociaal welzijn op het werk te versterken, neemt deze regering geen maatregelen om de hoofdoorzaken van langdurige ziekte aan te pakken. Integendeel, de Arizona-regering schrapt of beperkt stelsels die het meer haalbaar maken om de pensioenleeftijd te halen en moedigt ziekmakende vormen van arbeid zoals nachtwerk verder aan.
Handen in het haar
Het is ook vruchteloos speuren naar een maatregel die de preventie van (langdurige) ziekte bij werknemers op het werk zou versterken, terwijl verschillende maatregelen het preventiebeleid op het werk juist net ondergraven. Zo zitten de arbeidsartsen al met de handen in het haar dat de regering hen vanaf 1 juli 2025 wil verplichten maandelijks dusdanig veel dwingende re-integratietrajecten in gang te zetten, dat ze geen tijd meer hebben voor al hun taken bij het voorkomen dat werknemers (verder) ziek worden op het werk.
Ook schrapt de regering de bestaande responsabiliseringsbijdrage voor werkgevers waar een buitensporig aantal werknemers langdurig ziek worden. In de plaats komt een meer algemene socialezekerheidsbijdrage voor werkgevers tijdens de eerste twee maanden dat een werknemer ziek is. Los van de vraag of de bestaande responsabiliseringsbijdrage werkt en iets wenselijk is, laat de regering met de hervorming zo wel twee principes varen. Ten eerste de duidelijke focus op het verminderen van specifiek langdurige ziekte, en ten tweede het principe dat de opbrengst van de bijdrage naar preventiemaatregelen op het werk moet gaan. Hierdoor zal er naar schatting zo’n 8 miljoen euro per jaar verloren gaan voor de preventie op het werk van (langdurige) ziekte. Het toont hoe de budgettaire doelstellingen van de regering ten koste gaan van de preventie van (langdurige) ziekte op het werk.
Genezingsproces ondergraven
Die budgettaire focus zien we ook in de enorme nadruk op zo snel en zo veel mogelijk langdurig zieken via controles, sancties en re-integratietrajecten uit de arbeidsongeschiktheid duwen – ook als dit de preventie van langdurige ziekte of het genezingsproces van zieke werknemers dreigt te ondergraven.
Zo moet een werknemer momenteel minstens drie maanden ziek zijn alvorens de werkgever een re-integratietraject kan starten. Dit om toch zeker een minimum aan tijd te laten voor het genezingsproces en de zieke niet te overladen met procedures en administratie. De regering wil echter dat letterlijk vanaf de eerste dag dat je ziek wordt de werkgever je al kan vragen om een re-integratietraject te starten. En na acht weken ziekte moet je verplicht naar de arbeidsarts om je “arbeidspotentieel” te laten beoordelen. Ga je als zieke niet naar de arbeidsarts, dan word je gesanctioneerd en wordt je volledige ziekte-uitkering of gewaarborgd loon ingehouden. Stelt de arbeidsarts “arbeidspotentieel” vast, dan moet de werkgever binnen de zes maanden verplicht een re-integratietraject starten. Als je daar onvoldoende aan meewerkt, dan word je opnieuw gesanctioneerd.
Barrage aan sancties
Met andere woorden, een enorm snelle en dwingende barrage van procedures en sancties voor zieke werknemers. Cru geformuleerd: met de wachtlijsten in de zorgsector kan het dus goed zijn dat wanneer je ziek wordt je al sneller een financiële sanctie of re-integratietraject krijgt voorgeschoteld dan dat je een afspraak voor een doktersconsultatie of een behandeling vastkrijgt. Hoe volledig los van de medische realiteit van zieke werknemers deze regeringsplannen staan, zien we al bij de toepassing van de huidige re-integratietrajecten. Zelfs met de wachttijd van drie maanden moet in de helft van de re-integratietrajecten de arbeidsarts het traject stopzetten omdat het medisch gezien te snel is gestart. Dit enorm disfunctionele gebruik van re-integratietrajecten vormt een bedreiging van het genezingsproces en een enorme verspilling van tijd voor de reeds overbevraagde arbeidsartsen – tijd die ze niet kunnen besteden aan het voorkomen dat werknemers (verder) ziek worden op hun werk. Het nog sneller en onder dreiging van sancties laten opstarten van re-integratietrajecten gaat dit enorm problematische gebruik nog erger maken.
Sneller zieke werknemers buitenzetten
Een andere versnelling die de regering wil doorvoeren is ervoor zorgen dat werkgevers nog sneller zieke werknemers kunnen buitenzetten zonder een ontslagvergoeding te moeten betalen, via een zogenaamde procedure voor contractbeëindiging medische overmacht.
Na jarenlange druk van onder ander het ACV om het misbruik van deze procedure tegen te gaan, heeft de vorige regering bepaald dat deze procedure pas gestart mag worden nadat de werknemer minstens negen maanden ziek is. Dit om alle kansen te geven aan het herstel en de terugkeer of re-integratie naar werk en om te zorgen dat werkgevers niet te snel naar deze procedure grijpen.
-//-
Een andere versnelling die de regering wil doorvoeren is ervoor zorgen dat werkgevers nog sneller zieke werknemers kunnen buitenzetten zonder een ontslagvergoeding te moeten betalen.
_
De regering-De Wever wil echter – na lobbywerk uit sectoren zoals de dienstenchequesector die hier al buitensporig van gebruik maakt – toelaten dat de procedure al na zes maanden kan starten. Momenteel worden al vier keer zoveel procedures gestart om het contract van een zieke werknemer te beëindigen dan dat er re-integratietrajecten worden gestart. Dit al enorm hoge en problematische gebruik zal enkel nog toenemen als de procedure sneller kan starten.
De procedure contractbeëindiging medische overmacht zorgt er zo voor dat werkgevers vrij snel zieke werknemers zonder veel (ontslag)kosten kunnen buitenzetten en niet veel inspanningen hoeven te doen voor werkbaar werk, re-integratie of aangepast werk. En de kosten zijn voor de zieke werknemer en de sociale zekerheid. Zo ondergraaft de regering zowel het beleid tegen langdurige ziekte als haar eigen budgettaire doelstellingen.
Huisartsen straffen
Tenslotte wil de regering ook huisartsen financieel sanctioneren die zogezegd “teveel” werknemers als ziek beoordelen. Huisartsen moeten ook na één maand ziekte informatie delen over arbeidsongeschikte werknemers op een platform waar ook de VDAB (Vlaanderen), Actiris (Brussel) en Forem (Wallonië) toegang tot krijgen. Zulke sancties en maatregelen ondergraven de onafhankelijke rol van artsen en het vertrouwen van patiënten. Het straffen van huisartsen vervolledigt het cynisch plaatje aan regeringsmaatregelen rond langdurig zieken: liever sancties voor zieke werknemers en hun artsen dan de oorzaken zoals ziekmakend werk aanpakken.
Lees meer over de impact van Arizona op langdurig zieken op www.hetacv.be/arizona-voor-zieken
