ACTUEEL /
Standaardcontract voor freelancers bij RTBF
TEKST Geneviève Laforet I FOTO CapturePB I 20 MAART 2024 I LEESTIJD 6 minuten
In de audiovisuele sector zijn heel wat freelancers aan de slag. Zo ook bij de Franstalige publieke omroep RTBF. Onder impuls van ACV Transcom en ACV United Freelancers werd een akkoord bereikt over een standaardcontract voor die freelancers, dat hen betere rechten toekent.
Al meer dan 20 jaar ziet de RTBF af van het aanwerven van statutaire werknemers ten gunste van contractuelen. Tegenwoordig is er een trend om minder contractuelen aan te werven en meer freelancers/zelfstandigen in te zetten. Deze freelancers worden opgeroepen (en dus betaald) van dag tot dag, zonder enige garantie op later werk en inkomen, noch op korte, middellange of lange termijn. Het aantal freelancers bij de RTBF wordt geschat op ongeveer 800 (200 voltijdsequivalenten), terwijl er 1900 contractuelen aan de slag zijn. Maar dat is een schatting, want tot op heden beschikken de vakbondsvertegenwoordigers bij de RTBF nog steeds niet over precieze cijfers over de tewerkstelling van freelancers. De sociale balans bevat geen gegevens over freelancers die met een commercieel contract worden ingezet. De directie weigert deze informatie aan de vakbondsvertegenwoordigers te verstrekken, onder het voorwendsel dat de vakbonden niet bevoegd zijn om werknemers te vertegenwoordigen die geen deel uitmaken van het personeel. “Maar dat argument gaat niet op”, zegt Marc Scius van ACV-Transcom. “Het ACV verdedigt de arbeidsvoorwaarden van alle werkers, ongeacht hun statuut en verdedigt hun arbeidsvoorwaarden.” Hij bereikte samen met Martin Willems van ACV United Freelancers een akkoord met de RTBF-directie over een standaardcontract voor zelfstandigen. Een mooie syndicale overwinning, die een toelichting verdient! We haalden er ook Rémy Grailet, een freelancer die bij de RTBF aan de slag is en zich inzet voor de rechten van freelancers, bij.
Wat was de aanleiding voor deze actie?
“Het begon allemaal met individuele klachten van freelancers bij het ACV en de SACD (de maatschappij die de auteursrechten voor auteurs beheert). De RTBF wilde plotseling alle freelancers een nieuw contract opleggen dat op verschillende manieren nadelig was: minder goede arbeidsvoorwaarden en beloning, misbruik van vertrouwelijkheids- en exclusiviteitsclausules, een vorm van contracten die digitaal moesten worden ondertekend, ... Geconfronteerd met de hoeveelheid klachten en het feit dat de freelancers er alleen voorstonden, heeft de SACD de vakbonden gewaarschuwd. Snel werd een ad hoc-koepel opgezet met als doel de betrokken freelancers te verenigen, hun problemen op te lijsten, gemeenschappelijke eisen te formuleren en collectieve actie te organiseren. ACV United Freelancers heeft een inventaris van de eisen opgemaakt en aan de directie gepresenteerd als basis voor onderhandelingen over een standaardcontract. De media-aandacht die dit alles kreeg heeft de directie gedwongen ACV United Freelancers te erkennen als gesprekspartner. Na vier maanden werd een akkoord bereikt.”
Wat staat in het akkoord?
“Het akkoord voorziet in de toepassing van de loonschalen van het paritair comité 227, dat bevoegd is voor de audiovisuele sector, minder willekeur, opzegtermijnen, een betere bescherming bij ziekte of zwangerschap, de afwezigheid van exclusiviteits- en concurrentiebedingen behalve voor werknemers boven een bepaald beloningsniveau en met een zekere bekendheid; ... Het standaardcontract is sinds september 2023 van kracht, retroactief. Helaas hebben we geen gelijk gekregen met betrekking tot de toepassing van de interne loonschalen van de RTBF. We proberen de arbeidsvoorwaarden onafhankelijk van het statuut dichter bij elkaar te brengen, maar de directie wil uiteraard binnen het voorziene budgettaire kader blijven.”
-//-
“We proberen de arbeidsvoorwaarden onafhankelijk van het statuut dichter bij elkaar te brengen.
-//-
Hoe hebben jullie de freelancers bereikt en betrokken?
“Freelancers werken geïsoleerd. Essentieel was dan ook om hen te ontmoeten, samen te brengen en hun klachten te collectiviseren. We hebben verschillende bijeenkomsten georganiseerd waardoor ze zich realiseerden dat ze vaak dezelfde klachten hadden over hun arbeidsvoorwaarden. Ze begrepen dat ze sterker zouden staan door collectief op te treden. We hadden ook heel wat individuele contacten tijdens de consultatiefase over het ontwerpakkoord. Deze directe contacten waren essentieel, vooral om deze ‘onafhankelijke’ werknemers uit te leggen wat de vakbond voor hen kan betekenen.”
De RTBF verhuist naar MediaSquare, een nieuw gebouw op de Reyerssite in Brussel. Zal dat gevolgen hebben voor de tewerkstelling en de contracten?
“De verhuizing van de RTBF naar het nieuwe gebouw is gepland voor 2026-2027. De kantoorruimte wordt gehalveerd. Dat voorspelt een toename van het gebruik van telewerken, het niet vervangen van werknemers die met pensioen gaan, en een intensivering van het fenomeen van het uitbesteden van werk. We kunnen dan ook niet aan het debat ontsnappen over de verbreding van de vakbondsbasis naar alle werknemers, zowel intern als onder prestatiecontract. We zullen onze syndicale aanpak moeten aanpassen. De verdere uitbesteding van werk ondermijnt de capaciteit voor collectie actie en zet de deur open voor het omzeilen van het arbeidsrecht. Enerzijds verdedigen we de statuten en belangen van het RTBF-personeel dat vast in dienst is en proberen we te voorkomen dat het inschakelen van freelancers de spuigaten uitloopt en zo tot sociale dumping leidt. Anderzijds organiseren we met ACV United Freelancers en ACV-Transcom de freelancers en verdedigen we hun belangen, komen op voor betere arbeidsvoorwaarden en proberen te voorkomen dat de werkgever hen tegen elkaar uitspeelt. Goed wetende dat de RTBF deze werknemers niet in dienst zal nemen, aangezien er een politiek akkoord is over het beperken van het aantal contractuelen. Sommige freelancers willen sowieso ook zelfstandig blijven, omwille van de eigenheid van creatieve beroepen of omdat ze voor meerdere bedrijven werken. In dit perspectief werd een concept van standaardcontract opgesteld door de vakbonden en aan de directie voorgelegd. Vertegenwoordigers van het personeel dat vast in dienst is en vertegenwoordigers van de zelfstandigen moeten samenwerken! De vakbonden bij de RTBF zorgen voor de verbinding.”
ACV United Freelancers
In 2018 lanceerde het ACV United Freelancers, de vakbond voor platformwerkers, zelfstandigen zonder personeel en voor wie een bijberoep heeft.
