HELPDESK /
Wat kan je met het Vlaamse subsidieregister?
TEKST Koen Repriels, Frank Cosaert & Dries Van den Broeck I Foto Shutterstock & Ali Bouazza I LEESTIJD 5 MINUTEN I 15 MAART 2023
Het Vlaamse subsidieregister bestaat nu bijna één jaar. In het register kan je nakijken welke subsidies welk bedrijf kreeg sinds 1 januari 2022. Het doel is om meer transparantie te hebben rond de besteding van overheidsgeld en dubbele subsidiëring te vermijden. Wat kan je ermee als werknemersafgevaardigde?
Wat is het Vlaamse subsidieregister?
In februari 2022 lanceerde de Vlaamse overheid het Vlaamse subsidieregister. In deze publieke databank worden de subsidiestromen in Vlaanderen in kaart gebracht, om op die manier te zorgen voor meer transparantie én een beter overzicht. Met het register wil de Vlaamse overheid ook dubbele subsidiëring vermijden.
In de databank kan je onder meer ontdekken welke subsidies sinds 1 januari 2022 werden toegekend en kan je ook nakijken welke steun al effectief uitbetaald werd. Het gaat om subsidies aan ondernemingen, organisaties, feitelijke verenigingen en lokale besturen. Vanaf nu wordt het register elk kwartaal aangevuld: de volgende update staat gepland op 1 juni 2023. De informatie is vrij toegankelijk voor iedereen. Via de zoekfunctie kan je het ondernemingsnummer ingeven en zo opzoeken welke subsidies je onderneming gekregen heeft sinds 2022.
Wat kan je ermee doen? En wat kan je er (nog?) niet mee doen?
In het register kan je nakijken welke subsidies je onderneming allemaal ontvangt. Dat kan interessant zijn in aanloop naar de bespreking van EFI (lees verderop), de sociale balans en de opleidingsplannen. Toch zijn er nog wat verbeterpunten voor het register. Zo publiceerde de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) in februari nog een advies met verbeterpunten. Zo verduidelijkt het register momenteel nog onvoldoende waarover de subsidie effectief gaat, wat die oplevert voor de begunstigde en wat het maatschappelijk nut is. Daarenboven is het register onvolledig. Volgens de SERV ontbreken zo’n vijf à tien miljard euro aan subsidies. Subsidies aan natuurlijke personen (inclusief zelfstandigen) worden bijvoorbeeld niet opgenomen, omdat de privacywetgeving niet toestaat om gedetailleerde persoonsinformatie op te nemen. De SERV stelt voor om de info te anonimiseren, maar op een hoger niveau – bijvoorbeeld per gemeente of sector – te registreren.
-//-
“In het Vlaamse subsidieregister kan je nagaan welke Vlaamse subsidies je onderneming heeft gekregen sinds 2022.”
_
Hoe kan je er concreet mee aan de slag in je onderneming?
In het kader van de EFI (economische & financiële informatie) moet de werkgever in de ondernemingsraad informatie geven over de verkregen subsidies. Zo kan je kijken of je onderneming gebruik maakt van subsidies voor opleidingen in het kader van het Vlaams opleidingsverlof, de kmo-portefeuille of de strategische transformatie en doorvragen met welk doel deze subsidies voor werknemersopleidingen in het bedrijf gebruikt worden.
Wat moet je in jeachterhoofd houden?
Vrijwel onmiddellijk nadat de data online werden geplaatst, volgde een stroom aan ongenuanceerd artikels in de pers over een ‘subsidieverslaafd Vlaanderen’. Er werden foutieve conclusies getrokken, terwijl het voor een objectief en sereen debat belangrijk is dat de subsidies voor de bedrijven in de juiste context worden geplaatst. Europa laat steeds meer toe om bedrijven te subsidiëren, om te vermijden dat bedrijven zich elders in de wereld gaan vestigen om daar hun (groene) toekomst uit te bouwen. Met als gevolg dat EU-lidstaten niet langer concurreren met China of de VS, maar ook intern op de Europese markt. Grote lidstaten beschikken over meer budgetten, waardoor ze kleinere lidstaten of regio’s als Vlaanderen de loef kunnen afsteken. In De Tijd werd een lijstje gepubliceerd van de Vlaamse ‘subsidiekampioenen’, waar onder meer Arcerlor Mittal en Engie op prijken. Maar Engie gebruikt dat geld voor dure infrastructuur rond groene energie, terwijl Arcelor Mittal investeert in dure technologie die toelaat om emissievrij staal te produceren op basis van waterstof in plaats van steenkool. Hierbij zet de staalgigant ook een aanzienlijk bedrag aan eigen middelen in. Onthoud dus dat het verhaal niet altijd zwart-wit is.
Zijn alle subsidies opgenomen?
Neen, zo ontbreken de federale subsidies zoals lastenverlagingen allerhande en de bijna drie miljard euro aan fiscale steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (O&O&I), waar vooral de grote multinationals gebruik van maken. Ook de uitgekeerde Vlaamse coronasteun voor bedrijven in 2020 en 2021 als compensatie voor verplichte sluiting of omzetverlies werd niet opgenomen in het register.
Worden alle subsidies nuttig gebruikt?
Rapporten van onder meer het Planbureau tonen aan dat niet iedere euro van al die subsidies leiden tot een betere productiviteit of meer werkgelegenheid. Een deel komt goed terecht, maar een ander deel leidt vooral tot meer winst voor de bedrijven. Wanneer grote bedrijven er in slagen om allerlei maatregelen te combineren, neemt het nut er van af. Het gaat dan dikwijls om projecten of investeringen die waarschijnlijk ook zonder die subsidie zouden gebeuren.
“We gaan het register gebruiken in onze onderhandelingen”
ALI BOUAZZA, ACV-HOOFDAFGEVAARDIGDE ATLAS COPCO
In het artikel in De Tijd kwam onder meer Atlas Copco Airpower aan bod. Atlas Copco is een leverancier van onder meer compressoren, vacuümoplossingen, generatoren, pompen, elektrische gereedschappen en montagesystemen. Het bedrijf ontvangt nogal wat subsidies van het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen. “Jammer genoeg wordt die informatie in onze onderneming niet uitgebreid besproken”, zegt Ali Bouazza (39), hoofdafgevaardigde voor de arbeiders bij Atlas Copco. “De enige manier voor ons om hier zicht op te krijgen, is via de economische en financiële informatie uit de jaarrekening. Maar ook hier zien we enkel bedragen, en hebben we geen zicht op het uiteindelijke gebruik of de omvang van de subsidie, laat staan de voorwaarden.”
Omdat ze bij Atlas Copco maar weinig informatie hebben over het gebruik van de subsidies, is het voor Ali moeilijk om in te schatten welke impact deze hadden. “We hebben wel het vermoeden dat het vaak om ‘automatiseringsprojecten’ gaat, waarbij een menselijke taak wordt overgenomen door een robot of computer. De betrokken werknemers werden steeds opgeleid en omgeschoold om hun nieuwe manier van werken te kunnen uitvoeren. Vroeger moest een persoon een machine bedienen, nu kan diezelfde persoon vier machines begeleiden. De job van werknemers verbetert op sommige vlakken, omdat ze steeds minder manuele taken moeten uitvoeren. We hadden geen zicht op de sociale voorwaarden die gekoppeld werden aan de subsidies, maar de automatisering binnen Atlas Copco leverde alleszins meer – en soms beter – werk op. Hierdoor werden zelfs meer personen aangeworven dan voordien. We gaan het register zeker gebruiken in de onderhandelingen met onze werkgever”, besluit Ali.
De Vlaamse regering kende in 2022 17,8 miljard euro subsidies toe aan verenigingen, bedrijven en lokale overheden.
