WELZIJN OP HET WERK /
Huishoudhulpen vragen automatische erkenning beroepsziekte
TEKST Laurent Lorthioir / FOTO ACV Voeding en Diensten / 15 januari 2025 / leestijd 5 minuten
Terwijl de overheid de andere kant op kijkt, strijden de vakbonden voor de verdediging van de rechten van de werknemers in de dienstenchequesector. Op 4 december 2024 voerden ACV Voeding en Diensten en ABVV Dienstencheques actie bij Fedris om bepaalde aandoeningen waar huishoudhulpen aan lijden, erkend te krijgen als beroepsziekten.
In de brief die ze aan Fedris hebben overhandigd, schetsen de twee vakbonden een meer dan alarmerend beeld van de gezondheidstoestand van deze werknemers. Kris Vanautgaerden, nationaal secretaris ACV Voeding en Diensten: “De sector bestaat inmiddels 20 jaar en we worden steeds vaker geconfronteerd met huishoudhulpen die arbeidsongeschikt zijn en/of gezondheidsproblemen hebben. De meest voorkomende problemen zijn musculoskeletale aandoeningen (MSA) en ademhalingsziekten. De MSA worden veroorzaakt door repetitieve bewegingen, het tillen, dragen en verplaatsen van zware lasten, evenals de hoge werkdruk.”
Recente cijfers van Securex tonen aan dat dagelijks 1 op de 5 huishoudhulpen arbeidsongeschikt is; 1 op de 10 is langdurig ziek. Een ULB-studie uit 2021 wijst uit dat huishoudhulpen 35 keer meer kans hebben op musculoskeletale aandoeningen (MSA) dan gemiddeld. De klachten nemen toe naarmate men langer in de sector werkt. Al in 2018 concludeerde IDEA Consult1: ‘(…) we zien dat werknemers met een lage anciënniteit minder klachten hebben dan zij met een hogere anciënniteit.’ Dit verband met anciënniteit is sindsdien door meerdere studies bevestigd. Er is dus een duidelijk verband tussen gezondheidsproblemen en het werk van huishoudhulpen.
Opnemen op lijst beroepsziekten
Toch blijft Fedris massaal de aanvragen voor erkenning als beroepsziekte door huishoudhulpen afwijzen. Hoe kan dat? Momenteel staan deze ziekten niet op de ‘Belgische lijst van beroepsziekten’.
“We hopen voor al deze werknemers een rechtvaardige compensatie te verkrijgen voor het feit dat ze ziek zijn geworden door hun werk.”
KRIS VANAUTGAERDEN
Beroepsziekten worden bij Fedris ingedeeld in twee systemen:
• Het ‘lijstsysteem’: voor alle ziekten die op deze ‘gesloten lijst’ staan, hoeft het individuele oorzakelijke verband tussen de ziekte en de beroepsmatige blootstelling niet meer bewezen te worden... mits je voldoet aan de blootstellingscriteria. In dat geval is de erkenning van de beroepsziekte eenvoudiger. Bijvoorbeeld, als je minstens 10 jaar als verwarmingsinstallateur hebt gewerkt en lijdt aan eierstokkanker, voldoe je aan de criteria van de lijst van beroepsziekten en heb je een grote kans om erkend te worden als lijdend aan een beroepsziekte (en kun je onder andere aanspraak maken op de vergoeding van medische kosten).
• Het ‘open systeem’: het oorzakelijke verband tussen de ziekte en de beroepsmatige blootstelling moet worden bewezen. En daar wordt het ingewikkeld: hoe bewijs je bijvoorbeeld dat de musculoskeletale aandoeningen waar huishoudhulpen aan lijden, direct verband houden met hun professionele activiteiten? Of de rugklachten waar velen van hen mee geconfronteerd worden?
Het is buitengewoon ingewikkeld om een beroepsziekte die niet op de ‘lijst’ staat erkend te krijgen, en slechts zelden leiden dergelijke dossiers tot erkenning. Hoe kunnen we deze schrijnende onrechtvaardigheid dan herstellen? Kris Vanautgaerden: “ACV Voeding en Diensten en ABVV Dienstencheques namen het initiatief om 120 aanvragen van huishoudhulpen tot erkenning als beroepsziekte in te dienen bij Fedris in het kader van een collectieve actie. Het doel? Dat deze aandoeningen en hun oorzakelijk verband met het beroep van huishoudhulp op de Belgische lijst van beroepsziekten komen te staan (...). Dit vereist het volgen van een speciale procedure en moet gebeuren op basis van een weten-schappelijke studie. Daarom verzoeken we om deze procedure op te starten en dit onderwerp op de agenda van de vergaderingen van het beheerscomité voor beroepsziekten van Fedris te plaatsen.”
Betere preventie
“Door het aantal dossiers te vermenigvuldigen, hopen we de zaken in beweging te krijgen en voor al deze werknemers een rechtvaardige compensatie te verkrijgen voor het feit dat ze ziek zijn geworden door hun werk.”, zegt Kris Vanautgaerden. “Bovendien mag het collectieve doel van deze acties niet uit het oog worden verloren: de aandacht vestigen op de arbeidsomstandigheden van huishoudhulpen en de werkgevers in deze sector dwingen om de preventie van beroepsrisico’s te verbeteren.”
Ewa Kosakowka uit Anderlecht is één van de 120 huishoudhulpen uit de dienstenchequesector die via de vakbonden een aanvraag tot erkenning als beroepsziekte heeft ingediend.
“Ik werk al bijna 30 jaar als huishoudhulp en heb ondertussen drie operaties ondergaan: twee aan mijn pols omwille van een geknelde handzenuw (carpaletunnelsyndroom) en één na een ontwrichting van mijn elleboog. Die elleboog is niet goed hersteld. Ik heb er nog dagelijks last van. Mijn arts denkt dat deze problemen door mijn werk zijn veroorzaakt. Toch ben ik tot nu toe niet erkend als ‘lijdend aan een beroepsziekte’. Mijn dossier is één van de 120 die op 4 december bij Fedris zijn ingediend. Ik had eerder ook al een aanvraag voor erkenning als beroepsziekte ingediend bij Fedris na mijn eerste operatie van 10 jaar geleden. Fedris vraagt daarvoor nog steeds documenten op, bewijzen van de verleende zorg enzovoort. Het is erg ingewikkeld om een volledig dossier samen te stellen, omdat 10 jaar geleden nog niet alles gedigitaliseerd was...
“Ik zie niet in hoe ik zo tot mijn 67ste kan blijven werken.”
EVA KOSAKOWKA
Ik ben dankbaar dat het ACV zich actief inzet voor onze strijd. We zijn een sector die volledig wordt vergeten door onze politici. Er zijn ernstige problemen met preventie, de werkgevers doen niets. Dankzij de actie van onze vakbond hopen we dat de situatie zal verbeteren. Ik ben nu 58 jaar en als er niets verandert, zie ik niet in hoe ik tot mijn 67ste kan blijven werken. We zijn met velen in deze situatie!”
Een filmpje van de actie op 4 december 2024 kan je zien op visie.net
https://visie.net/video/huishoudhulpen-vragen-automatische-erkenning-beroepsziekte
Welzijn op het werk: huishoudhulpen ‘Meer weten over beroepsziekte? Check www.hetacv.be/arbeidsongeval-en-beroepsziekte.
