ACTIE /
Agressie op het werk
TEKST Leen Berthels & Dorien De Wit I Foto Dries Luyten | 13 DECEMBER 2023 | LEESTIJD: 4 minuten
/“Ik was op exact het juiste moment op de juiste plaats want ik deed gewoon mijn job.”
“Ik verschiet, begrijp totaal niet wat er gebeurt. Hij wil nog een keer uithalen, maar ik laat me opzij vallen en kan het raampje afsluiten. Volledig in shock zie ik de man naar de voorkant van de bus gaan waar hij het gebaar maakt dat hij mij de keel wil afsnijden. Daarna begint hij met zijn vuist op de voorruit te slaan. Door de extreme stress kan ik de noodknop niet vinden.”
Aan het woord is Mario Recule, chauffeur bij De Lijn. Op dinsdag 6 juni 2023 kwam hij aan op de Rooseveltplaats in Antwerpen. Hij liet zijn passagiers uitstappen en vergrendelde de deuren van de bus. Het was een warme dag, Mario liet het zijraampje openstaan. Op dat moment kwam er een voor hem totaal onbekende man voorbij die vanuit het niets uithaalde met zijn vuist door het open raam. Hij raakte Mario vol op zijn kaak. “En het stopte daar niet. Het enige wat ik kon denken was ‘als hij in de bus geraakt, dan vermoordt hij me’.” Ondertussen is Mario nog steeds niet terug aan het werk. “Ik ben nog in behandeling bij een psycholoog voor posttraumatische stress, het helpt me bij de verwerking. Collega’s die nooit een agressie-incident meemaakten, begrijpen niet goed waarom het zo lang duurt. Andere collega’s tonen meer begrip. Ik ben er zeker van dat ik mijn job weer kan uitoefenen, ik doe ze te graag. Ik hoef toch niet te gaan lopen voor iets dat iemand anders veroorzaakt heeft? Veel mensen zeggen: ‘je was gewoon op het verkeerde moment op de verkeerde plaats’. Dat klopt niet. Ik was op exact het juiste moment op de juiste plaats want ik deed gewoon mijn job.”
Minder extreem, maar ook psychologisch zwaar belastend is wat Carine Mertens, zaaltoezichter in het sportcomplex van de stad Genk meemaakte. Ze is er verantwoordelijk voor de orde, netheid en veiligheid van de verschillende sportruimtes. “Je moet de juiste schoenen dragen, anders kan de sportvloer beschadigd raken. Ik wees een vader daarop die de zaal inging waar zijn kind een les taekwondo volgde. Ik zei dat hij zo de sportzaal niet in mocht. Daar reageerde hij heel agressief op. En enkele weken daarna deed hij hetzelfde. Ik zie sommige collega’s doen alsof ze de overtredingen niet opmerken, om de confrontatie te vermijden. Maar zelf reageer ik altijd. Dat is nu eenmaal mijn taak als toezichthouder.”
Onderrapportering van incidenten
Ineke Van den Zegel is preventieadviseur psychosociale aspecten bij de externe dienst Idewe. Ze schreef samen met haar collega Ellen Delvaux het boekje ‘Agressiewijs, een gids voor agressie op het werk.’ Ineke ondersteunt klanten die met een agressieproblematiek te maken hebben. “Mensen komen na een dergelijke gebeurtenis vaak in een overlevingsreflex omdat ze op korte tijd heel veel impulsen kregen die ze niet meteen kunnen verwerken. Die zetten zich als het ware als een blok vast in de hersenen. Het lichaam verplicht ons, wanneer we ons weer veilig voelen, om die blokkade op te heffen en de gebeurtenissen te herbeleven. Dat kan ’s nachts zijn maar evengoed overdag wanneer je aan het rijden bent. Die verwerking is zeer intensief en vraagt veel energie waardoor mensen zich uitgeput voelen. Tot drie maanden na een incident is het heel normaal dat mensen er een fysieke impact van ondervinden: slecht slapen, geen eetlust, ... In minder dan 10 procent van de gevallen blijft het problematisch en verwijzen wij door naar een psycholoog of therapeut. We bekijken ook hoe een terugkeer naar de werkvloer kan verlopen. Wettelijk moet een organisatie elke vorm van agressie door derden in een register vermelden. In realiteit komen daar enkel de ernstige incidenten in. Terwijl als je alle gevallen registreert, de directie dan pas echt kan zien wat er allemaal gebeurt.
Maar we zien helaas overal een onderrapportering van incidenten en dan is het moeilijker om te bepalen hoe er preventief kan worden opgetreden.”
Iedereen verdient een job zonder geweld
Het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn dat je job kan uitoefenen zonder slachtoffer te zijn van fysieke of verbale agressie. Omdat er een sterk vermoeden was dat agressie op het werk toeneemt én omdat er daarover weinig cijfermateriaal beschikbaar is, organiseerde ACV Openbare Diensten een enquête onder werknemers in de publieke sector. Met als centrale vraag: ‘Hoe veilig voel jij je op het werk?’ Zo’n 3.600 werknemers namen deel aan de enquête. Maar liefst 1.000 onder hen was al een of meerdere keren het slachtoffer van fysieke agressie en zelfs 2.600 van verbale agressie.
-//-
SOMMIGE COLLEGA’S DOEN ALSOF ZE DE OVERTREDINGEN NIET OPMERKEN, OM DE CONFRONTATIE TE VERMIJDEN.
CARINE MERTENS, ZAALTOEZICHTER SPORTCOMPLEX
_
Ilse Heylen, voorzitter van ACV Openbare Diensten: “We zien agressie in verschillende publieke sectoren toenemen. Elke sector is natuurlijk anders en het verwachtingspatroon naar mogelijke agressiegevallen is bij elke job anders. Onze bevraging bevestigt ons vermoeden, maar veel meer dan we dachten. Hier moeten we als vakbond mee aan de slag. We gaan het beleid én de publieke opinie appelleren en sensibiliseren. En daarmee het signaal geven dat ACV Openbare Diensten hier iets aan wil doen. We hebben in het verleden al gemerkt dat als je een probleem goed aankaart dat je daarmee een steen kan verleggen. Met een petitie, aanvullend op de enquête, zullen we naar de politiek stappen om te laten zien dat we het niet meer tolereren, hoe complex het probleem ook is. Zelfs in jobs waar agressie bijna inherent is aan de job, zijn er situaties die niet normaal zijn. Doelbewuste fysieke aanvallen op politie, brandweer, ambulanciers, personeel van het openbaar vervoer mogen we nooit tolereren. Het beleid moet daarin duidelijker standpunten innemen. Laten we hopen dat onze campagne daartoe de aanzet kan geven.”
Een uitgebreid dossier over agressie op het werk kan je lezen in NT Magazine van ACV Openbare Diensten. Onderteken de petitie ‘Iedereen verdient een job zonder geweld’ op de actiepagina Iedereen verdient een job zonder geweld (hetacv.be)
