close

Vraag of opmerking? Laat het ons weten!

kijker

/Marc Leemans: "De vakbond is de vijfde macht. Eentje die tegengas geeft aan de macht van het geld”

TEKST Bram Van Vaerenbergh en Patrick Van Looveren | FOTO Guy Puttemans | 13 DECEMBER 2023 | LEESTIJD: 7 minuten

Na twaalf jaar voorzitterschap zet Marc Leemans (62) vanaf 1 januari een stap opzij. Hij blijft wel aan het werk bij het ACV. Leemans komt uit een arbeidersgezin. Zijn vader was buschauffeur, zijn moeder huisvrouw. Naar aanleiding van dit afscheid als voorzitter, ging Vakbeweging nog eens op de koffie bij Leemans. Gewapend met vragen die jullie – onze militanten – ons bezorgden. “Vakbondswerk is nooit het werk van een voorzitter alleen, maar altijd het werk van een voltallige ploeg.”

INTERVIEW /

eddy_vakbeweging.png

De vakbond haalt volgens de media en de mensen te snel het stakingswapen boven. Hoe kijkt u naar die kritiek?

Eddy Noens, CM

“De media worden de vierde macht genoemd. Ik zie de vakbond als vijfde macht, eentje die tegengas geeft aan de macht van het geld. De media zijn ook onderdeel van de economie, een onderdeel waar kapitaal én bepaalde groepen achter zitten. Dat is deels een verklaring van die kritiek.

Het ACV gaat altijd eerst voor overleg. We zijn van nature niet de grote tafelspringers. Maar ik ben me er ook van bewust dat de grootste groep in de samenleving, - die zonder veel geld -, vaak geen andere mogelijkheden heeft dan op straat te komen om hun stem te laten horen. Wij kunnen politici geen uitbolbaan in een of andere raad van bestuur aanbieden. Wij kunnen niet dreigen om grote investeringen terug te trekken. Zo simpel is het. Het enige waar gewone mensen druk mee kunnen uitoefenen is door het werk neer te leggen. En dat zorgt voor hinder. Dat moet ook, anders heeft het geen effect. Mensen die worden geconfronteerd met die hinder, klagen daarover. Maar ze vergeten dat die actie een oorzaak, een aanleiding hebben. En vroeg of laat kan die aanleiding hen ook treffen. Je kan nu goed én vast werk hebben, en denken dat jouw job verliezen jou nooit zal overkomen. Of dat je nooit ziek zal worden. Maar het kan natuurlijk wel je kinderen of partner overkomen.”

sylvain_vakbeweging.png

Moet men niet veel meer de nadruk leggen op de diverse overlegmodellen die er binnen de vakbonden zijn en wat men daardoor allemaal bereikt?

Sylvain Lamont, gepensioneerd

“Misschien leggen we inderdaad te weinig uit wat we allemaal doen en gedaan hebben. Omdat we al snel met het volgende bezig zijn, zetten we te weinig in de verf wat we wél bereikt hebben. De vakbond moet het verhaal blijven vertellen dat er niets zo maar is gekomen en dat er niets zo maar zal komen. Voor alles rond loon- en arbeidsvoorwaarden hebben we actie moeten voeren. Denk de vakbond weg – of verzwak ze – en ik geef je op een briefje dat de sociale zekerheid zal worden uitgekleed en dat de indexering niet overeind blijft. Mensen beseffen dat ergens ook wel. Het vertrouwen in de vakbond is nog altijd veel groter dan het vertrouwen in de politiek of de media. Maar ik heb wel de indruk dat – door de komst van het neoliberalisme – de tegenkanting verscherpt. Kijk maar naar het Verenigd Koninkrijk, waar een regering de openbare sector en sociale bescherming steeds verder ontmantelt. We hebben dat in Europa altijd wat kunnen temperen, maar onze schokdempers zijn aan onderhoud toe: we voelen de putten vaker dan vroeger. Ook al betaalt de sociale zekerheid onze pensioenen, onze wettelijke pensioenen blijven bij de laagste in Europa. Ze zijn zelfs onvoldoende voor veel mensen om er hun rusthuis mee te betalen. En daar moeten we blijven aan werken.”

geert_vakbeweging.png

Hoe moeten we als vakbond het thema verrechtsing aanpakken?

Geert Deceuninck, Alstom

“We moeten met concrete voorstellen naar buiten komen, niet met een ideologisch discours. Bij een minderheid zal het grote ideologische verhaal aanslaan. Maar mensen die op een wachtlijst staan voor een sociale woning of kinderopvang, dat zijn de mensen die echt de indruk krijgen dat ze uit de boot vallen en niet worden gerespecteerd. Daar moeten we als vakbond voor opkomen en de politiek bij de les houden.

Politici regeren in het beste geval op basis van wat volgens hen het ‘gemiddelde’ is, zo denken ze het meest stemmen te kunnen rapen. Of ze gebruiken de ’middenklasse’ als dekmantel om toch maar niet aan de echt rijken te moeten raken. Dat zorgt ervoor dat veel mensen hun vragen en problemen niet erkend en herkend zien. En zich dus niet gerespecteerd voelen. En zij gaan op zoek naar andere politieke horizonten. Wat het succes verklaart van het Vlaams Belang, van de partijen van Wilders of Le Pen. Zij trekken met een pseudosociaal programma naar de kiezer. Alleen zeggen ze nooit hoe ze dat gaan betalen. Je hoort ze ook nooit over bijvoorbeeld vermogensbelasting. Ze gaan zogezegd voor meer pensioen, terwijl ze tegelijkertijd in Europa tegen elke sociale vooruitgang stemmen. De loonnormwet? Die hebben ze vanuit de oppositie mee goedgekeurd met de regering. Ik zie hen als rattenvangers van Hamelen, die mensen meelokken met valse beloftes.

’In welke politieke handen wil je de toekomst van je kinderen en kleinkinderen leggen?’ Dát is voor mij de maatstaf. Laat je niet misleiden door ‘politieke reclame’. Door voorstellen die mooi klinken, maar niet onderbouwd zijn.”

plus
robby_vakbeweging.png

Hoe moeten we dan omgaan met rechtsdenkende collega’s op de werkvloer?

Robby Tits, Farm Frites

“Als syndicalisten zijn we het gewoon om om te gaan met mensen die er een andere mening op nahouden. Met de werkgevers, op andere niveaus met politici bijvoorbeeld. Maar we moeten proberen weg te blijven van een stellingendiscussie. Die win je zelden of nooit. Het helpt veel beter om goed te luisteren, en dan zie je dikwijls dat die mensen kampen met problemen die de core business van de vakbond zijn: loon, arbeidsvoorwaarden, werkdruk,… Vanuit die voorbeelden kan je wél de discussie aangaan, want dat gaat over dingen die wij kunnen vastnemen.”

anna_vakbeweging.png

Kan onze sociale zekerheid de stroom aan klimaatvluchtelingen aan?

Anna Missinne, gepensioneerd

“Eerst en vooral: er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat er een golf klimaatvluchtelingen op ons afkomt. Dat gaat over mensen die in Afrika niet meer kunnen boeren omdat het te droog wordt, maar zij hebben de middelen niet om op zoek te gaan naar een andere toekomst in Europa. We hebben wel vluchtelingen, maar dikwijls heeft dat te maken met oorlog en andere conflicten. Die mensen gaan op zoek naar veiligheid, naar een toekomst.

Arbeidsmigratie is wel een enorme uitdaging. De eerste arbeidsmigratie gebeurde in de steenkoolmijnen, maar vandaag gebeurt dat in de hele economie. We zitten overal met knelpunten. En arbeidsmigratie is voor veel werkgevers ook interessant om goedkope arbeidskrachten in te zetten. Herinner je je nog het hele debat over nachtarbeid in de e-commerce?


-//-

“We beseffen maar al te goed dat het menselijke contact erg belangrijk blijft en dat we in onze dienstverlening heel beschikbaar moeten zijn.”

_


Dat we enorm veel jobs misliepen aan Nederland? Wel, de hele pakjesindustrie in Nederland wordt bemand door arbeiders die uit grensstreken van Europa naar hier worden gehaald om supergoedkoop en superhard te werken. Die migratie, dat creëert spanning. En dan is het makkelijk om mensen tegen elkaar op te zetten door te zeggen dat ’die vreemden’ hun werk afpakken. Terwijl het de economische opdrachtgever – in dit geval de werkgever – is die liever een beroep doet op (vaak tijdelijke) buitenlandse goedkope werkkrachten in plaats van te investeren in mensen die hier al zijn. De economische migratie houdt onvoldoende rekening met inburgering. Dat is ene les die we helaas nog altijd niet geleerd hebben.”

luc_vakbeweging.png

Sinds corona kampen we als militant ook met problemen: de dienstencentra zijn minder open, waardoor de werkdruk voor ons groter wordt. Wordt daar iets aan gedaan?

Luc Dergent, Soudal

“Corona heeft voor een enorme uitdaging gezorgd voor veel organisaties, inclusief de vakbond. Van de ene dag op de andere konden we de mensen niet meer helpen in de dienstencentra en moesten we werken aan alternatieven: contactcentra uitbouwen, werken op afspraak,… Dat bestaat nu allemaal, maar het loopt nog niet perfect. Tegelijkertijd kampen we met een tekort aan middelen. De administratievergoeding die we van de overheid krijgen voor de uitbetaling van de werkloosheid is onvoldoende. Met de Zweedse coalitie hebben we dat nooit kunnen aankaarten, met de huidige Vivaldi-regering is dat in zeer beperkte mate gelukt. Voor een grote groep van mensen lukt het via digitale weg of op afspraak, maar dat lukt niet voor iedereen en niet voor alle dossiers. En dat kunnen we niet goed vinden, dus daarom blijven we investeren. De situatie is aan het beteren, maar het is nog onvoldoende. We zetten volop in op het digitale, maar beseffen tegelijk maar al te goed dat het menselijke contact erg belangrijk is en blijft en dat we heel beschikbaar moeten zijn.”

adam_vakbeweging.png

Waar bent u als voorzitter het meest trots op?

Adem Akay, Autobedrijf Y en N Claessens

“Vakbondswerk is nooit het werk van een voorzitter alleen. Dat is het werk van een hele ploeg, en uiteindelijk is het de voorzitter die naar de onderhandelingen met bijvoorbeeld de Groep van Tien trekt. Dan kan je trots zijn op het resultaat van het collectieve werk, ook al zat je op het einde aan een kleine tafel om een akkoord uit de brand te slepen. Iets waar we collectief fier op kunnen zijn uit mijn voorzittersperiode, is zeker de harmonisatie van de statuten van arbeiders en bedienden. We hebben daarvoor heel veel druk uitgeoefend op de werkgevers en de politiek. Op 26 december vieren we het tienjarig bestaan van dat eenheidsstatuut.


-//-

“Ik zie Vlaams Belang als rattenvanger van Hamelen: ze lokken mensen mee met valse beloftes.”

_


Daarnaast – ook al ontbreken er nog resultaten – blijven we ook hameren op een fiscale hervorming. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. We hebben dat op de politieke agenda gezet, en dat gaat er niet meer afgaan. Tot slot waren we bij de laatste sociale verkiezingen groter dan de andere vakbonden samen, in alle regio’s van het land. Daar mag iedereen binnen het ACV fier op zijn.”

/Marc Leemans, 12 jaar voorzitter in beeld

kijker

Op 1 januari 2012 volgde Marc Luc Cortebeeck op als ACV-voorzitter.

© Jurgen Doom

kijker

Vele acties en overlegrondes leidden tot een eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden.

© Daniël Rys

kijker

‘Werknemers verdienen respect!’ is het motto van Marc. Op bezoek bij Aperam tijdens de algemene staking op 19 februari 2013.

© Guy Puttemans

kijker

Ook internationaal was Marc erg actief, onder meer als voorzitter van de werknemersgroep in de Commissie voor de toepassing van de normen van de Internationale Arbeidsorganisatie.




© Marcel Crozet ILO

kijker

Na 12 jaar geeft Marc op 1 januari 2024 de fakkel als ACV-voorzitter door aan Ann Vermorgen.

© Tim Dirven

Meer artikels over

interview